دانشنامۀ ایران نخستین دانشنامۀ تفصیلی به زبان فارسی است که با توجه به نیازهای اکنون و آیندۀ همۀ فارسی‌زبانان چه در ایران و چه خارج از ایران به مرجعی جامع، موثق و ناظر به همۀ دانشها و معارف بشری طراحی شده است. پس از دایرةالمعارف فارسی زنده‌یاد مصاحب که نخستین جلد از مجلدات سه‌گانۀ آن در 1354ش انتشار یافت، تاکنون فارسی‌زبانان به دانشنامه‌ای همگانی که در همۀ رشته‌های علمی به نیازهای امروزی آنها پاسخ گوید، دسترسی نداشته‌اند. تهیۀ دانشنامۀ ایران در 30 جلد و با حدود 50 هزار مقاله به همراه تصویرها و نقشه‌ها با هدف پاسخ‌گویی به چنین نیازی در دستور کار این مرکز قرارگرفت. این اثر که در تهیه و تدوین آن جمعی از صاحب‌نظران و برجسته‌ترین پژوهشگران معاصر فعالیت دارند و تاکنون 3 مجلد آن منتشر شده است، نخست به صورت کتاب، و سپس لوح فشرده منتشر خواهد شد و در آیندۀ نزدیک مقاله‌های آن از طریق اینترنت قابل بازیابی خواهد بود. مقاله‌های دانشنامۀ ایران که اغلب مقالاتی نیمه‌بلند هستند، به صورت تألیف و ترجمه تدوین و از 3 منبع اصلی تأمین می‌شود:
1. اطلاعات مربوط به جهان علم و فن و دستاوردهای جهانی بشری و آنچه مربوط به عالم خارج از دنیای اسلام و ایران است؛ این بخش، از دانشنامه‌های معتبر خارجی مانند آشت، آمریکانا، انکارتا، ایرانیکا، بریتانیکا، بروکهاوس، کلمبیا، لاروس و دیگر دانشنامه‌های معتبر گرفته می‌شود. به این ترتیب، در زمینه‌هایی که تألیف مقاله ممکن یا لازم نباشد، مناسب‌ترین مقاله از منابع معتبر به فارسی ترجمه می‌شود. مقاله‌های ترجمه‌شده حدود سه پنجم کل مقاله‌های دانشنامه را تشکیل می‌دهد.
2. اطلاعات مربوط به جهان اسلام از اثر دیگری که در همین مرکز تدوین و منتشر می‌شود (دائرةالمعارف بزرگ اسلامی) استخراج و تلخیص، بازنگاری و بازآرایی می‌شود. این وظیفه را گروهی انجام می‌دهند که به کم و کیف کار دائرةالمعارف بزرگ اسلامی و ویژگیهای آن تسلط کامل دارند. این دسته از مقالات نزدیک به یک پنجم حجم کل مقالات دانشنامه را تشکیل می‌دهد.
3. مقاله‌های مربوط به ایران پیش از اسلام و دوران معاصر و به‌طورکلی مقالاتی که در حوزۀ کاری دائرةالمعارف بزرگ اسلامی نمی‌گنجند و متناسب با نیازهای مخاطبان دانشنامۀ ایران تشخیص داده می‌شوند، تألیف می‌گردند. برای این منظور، چندین بخش علمی تشکیل شده که وظیفۀ آنها تألیف مقاله‌های مربوط به ایران است. این دسته از مقاله‌ها هم یک‌پنجم کل مقالات دانشنامۀ ایران را شامل می‌شود. تنوع منابعی که از آنها برای دانشنامۀ ایران، مقاله انتخاب می‌شود و حجم گستردۀ اطلاعاتی که در سالهای طولانی فعالیت مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی برای تدوین چندین اثر دانشنامه‌ای فراهم آمده، این زمینه را فراهم کرده است که دامنۀ کار دانشنامۀ ایران نسبتا گسترده باشد و هیچ موضوع مهمی از قلم نیفتد.
نظرخواهی از متخصصان و کارشناسان چه داخل مرکز و چه بیرون از آن از ضرورتهای تدوین چنین اثر گسترده‌ای است که همۀ معارف و دانشهای بشری در آن منعکس می‌شود. به همین منظور، دانشنامۀ ایران از همکاری و مشاورۀ شوراهای تخصصی و کارشناسان و صاحب‌نظران استفاده می‌کند و جلسات مشورتی به طور مرتب تشکیل می‌شود.
کتاب دانشنامه ایران - جلد 4
دایره المعارف بزرگ اسلامی
کاظم موسوی بجنوردی
