کتاب هوپاتیا، شیرزنی که از مرگ نهراسید

کتاب «هوپاتیا، شیرزنی که از مرگ نهراسید (زندگی بانوی دانشمند قرن چهارم میلادی)» نوشته آدریانو پتا و آنتونینو کولاوینو، بازآفرینی‌ای روایی و شاعرانه از زندگی هوپاتیا، بانوی دانشمند، فیلسوف و نخستین زن ریاضی‌دان ثبت‌شده تاریخ است؛ زنی که در سده‌های چهارم و پنجم میلادی در شهر اسکندریه، درخشان‌ترین ستاره آسمان علم و عقلانیت بود.
کتاب به شهرت هوپاتیا به دلیل هوش، زیبایی، و رهبری مکتب فلسفی‌اش در اسکندریه، و همچنین مرگ خشونت‌آمیز او به دست متعصبان مذهبی مسیحی در سال ۴۱۵ میلادی، می‌پردازد. این اثر، ادای احترامی است به یاد و خاطره "نخستین شهید خرد" که آزادی اندیشه‌اش را بر جان خود ترجیح داد. این اثر، نه تنها شرحی تاریخی از زندگی اوست، بلکه بازتابی از صدای درونی و اندیشه‌هایش نیز هست؛ روایتی که با لحنی خیال‌انگیز، به شکل مونولوگ‌هایی رویاگونه، پژوهش‌ها و نگاه علمی او را به تصویر می‌کشد.
هوپاتیا، دختر تئون، آخرین رئیس کتابخانه بزرگ اسکندریه، در دل محیطی پرآشوب و پرتنش، به تدریس ریاضیات، اخترشناسی و فلسفه نوافلاطونی پرداخت و مکتب فلسفی مستقلی را در این شهر باستانی هدایت کرد. او با ساخت ابزارهایی مانند اسطرلاب و آئرومتر، نشان داد که عقل تجربی می‌تواند در برابر خرافه بایستد. کتاب، ضمن پرداختن به جنبه‌های علمی و انسانی زندگی او، به‌خوبی فضای متناقض اسکندریه را-که هم‌زمان زادگاه دانش و قربانگاه روشنفکران بود-بازتاب می‌دهد.
در دل این روایت، دو خط اصلی به‌صورت مارپیچی پیش می‌روند: یکی زندگی روزمره، اجتماعی و سیاسی هوپاتیا، زنی که در میان مردان اندیشمند ایستاد و شنیده شد؛ و دیگری، صدای خود او، صدایی سرشار از خرد، کنجکاوی و میل به کشف حقیقت. اما آنچه این کتاب را فراتر از یک زندگی‌نامه می‌برد، پایان تلخ و تراژیکی است که هوپاتیا به آن دچار شد-مرگی خشونت‌آمیز به‌دست متعصبان مذهبی، تنها به جرم آزاداندیشی.
این اثر تنها بازگویی زندگی یک زن نیست، بلکه ادای دینی است به خردی که در طوفان جهل ایستادگی کرد، و ندایی است برای پاسداشت عقل، علم و آزادی اندیشه. این کتاب، سفری‌ است به دل تاریخ، با نگاهی ژرف به زنی که حتی مرگ نتوانست نامش را خاموش کند.