فهم درست تاریخ از کارهای عقل است و آنچه تاریخ را مورد تفسیر و تجزیه و تحلیل قرار می دهد از تاریخ برتر و بالاتر است. برتر و بالاتر بودن عقل از تاریخ به معنی این است که عقل بر اندیشیدن درباره آنچه فراتاریخ خوانده می شود توانایی دارد و به حکم اینکه می تواند به فراتاریخ بیندیشد، به معنی تاریخ نیز دست می یابد و جایگاه آن را در جهان مشخص می سازد. بنابراین، انسان از توانایی اندیشیدن به آنچه فراتاریخ خوانده می شود برخوردار است. اگرچه ممکن است به آن باور نداشته باشد. به طور کلی می توان گفت حوزه اندیشیدن به مراتب از آنچه می توان به آن باور داشت فراخ تر است. به این ترتیب، اگر از باور کردن و داشتن اعتقاد صرف نظر شود، هر فردی از افراد انسان می تواند به آنچه فرا تاریخ خوانده می شود بیندیشد و در اثر قدرت اندیشیدن به فراتاریخ از فهم و تفسیر تاریخ نیز برخوردار می گردد. حتی کسانی که به مبدأ هستی باور ندارند و در انکار وجود حق، تبارک و تعالی، اصرار می ورزند، بر اندیشیدن درباره مبدأ هستی توانایی دارند و می توانند از آنچه فقط محسوس و مادی شناخته می شود فرا روند.
کتاب پرسش از هستی یا هستی پرسش
حکمت و فلسفه
غلامحسین ابراهیمی دینانی
