کتاب دین و نظم طبیعت

کتاب «دین و نظم طبیعت» نوشته سید حسین نصر، استاد دانشگاه جرج واشنگتن، یکی از آثار نوین در حوزه فلسفه محیط زیست با رویکرد دینی محسوب می‌شود. این کتاب که نخستین بار در سال ۱۹۹۶ توسط انتشارات دانشگاه آکسفورد به زبان انگلیسی منتشر شد، به بررسی عمیق رابطه میان دین (با تأکید بر اسلام) و بحران زیست‌محیطی عصر حاضر می‌پردازد. در واقع، نویسنده در این اثر با رویکردی میان‌رشته‌ای که تلفیقی از فلسفه دین، الهیات اسلامی و اکوفلسفه (زیست-فلسفه) است، به نقد ریشه‌های فلسفی بحران زیست‌محیطی در تمدن غرب می‌پردازد و نشان می‌دهد چگونه انسان‌محوری (اومانیسم) دوره مدرن و نگاه ابزاری به طبیعت، منجر به از بین رفتن تعادل محیط زیستی شده است. نویسنده با استناد به منابع غنی اسلامی شامل آیات قرآن، احادیث و آثار فلاسفه اسلامی مانند ابن سینا و سهروردی، به تبیین جهان‌بینی دینی نسبت به طبیعت می‌پردازد و مفاهیمی چون «خلافت الهی انسان»، «نظم تکوینی» و «امانت‌داری» را به عنوان مبانی نظری رابطه انسان با محیط زیست در اسلام تحلیل می‌کند. به بیان نویسنده، احیای حکمت سنتی و بازگشت به جهان‌بینی دینی می‌تواند راه‌حلی اساسی برای بحران زیست‌محیطی معاصر ارائه دهد. او با بررسی تطبیقی دیدگاه‌های ادیان مختلف، نشان می‌دهد که چگونه سنت‌های دینی مختلف در طول تاریخ توانسته‌اند رابطه متعادلی میان انسان و طبیعت ایجاد کنند. بخش قابل توجهی از کتاب به تحلیل مفهوم «طبیعت به مثابه آیات الهی» در اندیشه اسلامی اختصاص دارد که در آن طبیعت نه به عنوان منبعی برای بهره‌کشی، بلکه به عنوان مظهری از حقیقت الهی مورد توجه قرار می‌گیرد. این اثر که توسط انشاءالله رحمتی به فارسی ترجمه و توسط انتشارات حکمت در ایران منتشر شده است، به دلیل عمق تحلیل و جامعیت رویکرد، به یکی از منابع معتبر در حوزه مطالعات دین و محیط زیست تبدیل شده است. قابل ذکر است که این کتاب برای محققان رشته‌های فلسفه دین، مطالعات زیست‌محیطی و الهیات اسلامی منبعی ارزشمند به شمار می‌آید.