کتاب خط سوم;

کتاب خط سوم

Third line

کد کتاب : 13514
شابک : 978-9643130084
قطع : رقعی
تعداد صفحه : 878
سال انتشار شمسی : 1402
نوع جلد : زرکوب
سری چاپ : 29
زودترین زمان ارسال : 22 اردیبهشت

معرفی کتاب خط سوم اثر محمدحسن ناصرالدین صاحب الزمانی

خط سوم عنوان کتابی است اثر دکتر ناصرالدین صاحب الزمانی دربارهٔ شخصیت، سخنان و اندیشه شمس تبریزی.

عنوان کتاب برگرفته از سخنی معروف از شمس تبریزی است به این صورت
"گفتند: ما را تفسیر قرآن بساز! گفتم: تفسیر ما چنان است که می دانید! نی از محمد و نی از خدا! این «من» نیز منکر می شود مرا! می گویمش: چون منکری، رها کن، برو! ما را چه صداع (دردسر) می دهی؟! می گوید: نی! نروم!... سخن من فهم نمی کند. چنان که آن خطاط سه گونه خط نوشتی: یکی او خواندی، لا غیر! یکی را هم او خواندی هم غیر! یکی نه او خواندی نه غیر او! آن [خط سوم] منم که سخن گویم. نه من دانم، نه غیر من!"[۱]
تعبیر اصطلاح واره «خط سوم»، در اصل متن نقل شده از شمس تبریزی، نیامده است. لیکن، مولف با توجه بر تأکید صریح عدد سه در جمله «آن خطاط، سه گونه خط نوشتی»، در ضمن دو قلاب که حاکی از افزودن بر اصل متن است، نتیجه گرفته که پیامد آشکار منطقی و دستوری «آن منم» عبارتست از: » آن [خط سوم] منم» و به استناد همین دریافت، عنوان کتاب خود را «خط سوم» قرار داده است.
دسته بندی های کتاب خط سوم
نقد ادبی
ادبیات ایران
نکوداشت های کتاب خط سوم
خط سوم هیچ مقدمه ای ندارد. یکباره وارد بحث می شود و برخلاف نوشته های دیگر خود و دیگران که معمولا با مقدمه ای آغاز می شود بلافاصله بحث اصلی را شروع می کند. من به این اثر به عنوان یک دید هنری نگاه کرده ام و گمان بردم همانطور که در یک اثر سینمایی کارگردان یا نویسنده در ابتدای فیلم توضیحی نمی دهند این کتاب هم باید اینگونه باشد
ناصرالدین صاحب زمانی
کتاب خط سوم در انقلاب مشروطیت ایران, در شرح حال آخوند ملاّ قربانعلی زنجانی, معروف به حجة الاسلام, که چندی پیش توسط اینجانب نگارش یافته و منتشر شد, علاوه بر جلب انظار توده های مردمی بویژه در منطقه زنجان توجه دسته ای از عالمان و مورخان برجسته و صاحبنظر را نیز به خود جلب کرد. به گونه ای که هرکدام از آنان با طرق مختلف ضمن بیان کمبودها و کفایتهای آن, مشوّق بزرگ نگارنده در تداوم بخشیدن به این قبیل پژوهشهای تازه تاریخی, با دقّتی افزونتر بودند.
ابوالفضل شکوری
قسمت هایی از کتاب خط سوم (لذت متن)
... آن خطاط سه گونه خط نوشتی: ـ یکی او خواندی، لا غیر. ـ یکی را هم او خواندی هم غیر. ـ یکی نه او خواندی، نه غیر او! آن خط سوم منم بعضی خطاط را خود شمس می دانند. چنان که خودش هم گفته که سخنش از نوع سوم است. اما تعبیر بسیار زیباتری داریم که می گوید این جملات فلسفه آفرینش را از دیدگاه شمس بیان می کنند: خطاط خداوند متعال است. خط اول آفرینش ملایک است که فقط خود او به سر آن آگاه است. خط دوم آفرینش حیوانات است که سری در کار نیست و همه از چند و چون آن آگاهند. خط سوم آفرینشی است که به حال خود رها شده تا راه خود برود. آفرینشی که نه خالق درباره آن نظر می دهد و نه غیر خالق (نفی جبر در اعمال) آن خط سوم وجود شریف انسانی است. این خط سوم را یک وصف تمثیلی دانسته اند که شمس آن را چنان عنوان کنایه آمیزی، برای شخصیت پیچیده خود بر گزیده است. او خود را چنان خطی معرفی می کند که نه خطاط می تواند آن را بخواند و نه هم کس دیگری. شمس در این گفتار کوتاه در حقیقت مسیر سلوک روحانی خویش را تشریح می کند و آن را برای مولانا تشریح می کند و از او می خواهد تا این مسیر را طی کند. شمس در قصه آن خطاط بااین سه نوع خط به گونه ای نمادین خواسته است تا سه مرحله از سلوک عارفانه را تشریح کند. آن خطاط سه گونه خط می نویسد : یکی چنان است که خود می خواند و دیگران هم می توانند بخوانند و این خط را رمزی از حال زاهد صوفی دانسته اندکه هم دیگران او را از ظاهر حالش می شناسند و هم خود اومی داند که سیرت و احوالش در چیست. خط دوم را دیگران نمی توانند بخوانند؛ ولی خطاط میخواند و این رمز حال صوفی متوّحد است که دیگران ازسر حال او آگاهی ندارند ؛ ولی او خود باخبر از حال خویشتن است. خط سوم به گونه یی است که نه دیگران آن را می توانند بخوانند و نه هم خطاط می تواند خواند. این رمز حال صوفی مستور است. دیگران از حال او بی خبر اند، برای آن که حال او درهالهء غیرت پنهان است. بنا براین کسی نمی تواند حال او را بشناسد و خود او نیز به سبب آن که از خودی آن طرف افتاده است از حال خود خبری ندارد.