کتاب امنیت غذایی در ایران

کتاب «امنیت غذایی در ایران؛ اداره ارزاق 1910-1935 میلادی» توسط ویلم فلور، ایران شناس و پژوهشگر معروف مسائل ایران نگاشته شده است. کتاب به موضوع مهم امنیت غذایی در ایران در فاصله سال‌های 1910 تا 1935 میلادی می‌پردازد.
بروز و ظهور حوادث گوناگون به خصوص قحطی‌های به وجود آمده در آخرین دهه قرن سیزدهم قمری که در ایران معادل با سال‌های آغازین جنگ جهانی اول بوده، دوره متراکمی از حوادث پیچیده سیاسی نظامی اجتماعی و اقتصادی را بشمار می رود، که نظر مورخان تاریخ را نسبت به خود جلب کرده است. تشدید فعالیت‌ها و رقابت‌های ابرقدرت‌های جهان آن روز بر سر منافع خود در کشور ایران و در کنار آن بروز جنگ جهانی اول و کشیده شدن میدان جنگ و خون به خاک کشور ناکارآمدی و نامشروع بودن حکومت قاجار و همچنین بروز انواع بیماری‌های مسری و همه گیر همچون وبا حسبه آنفولانزای اسپانیایی و ... باعث شده این دوره مجموعه ای از حوادث مختلف را از سر بگذراند که تاکنون نیز مورد توجه پژوهشگران است.در این اثر، که در پنج فصل تنظیم شده و ناظر بر وضعیت تهران و تبریز طی سال‌های مختلف است، نویسنده با استفاده از منابع و اسناد تاریخی، چگونگی مدیریت و نظارت دولت بر تولید، توزیع و قیمت‌گذاری مواد غذایی اساسی در ایران را در آن دوره بررسی می‌کند. فلور همچنین به چالش‌های پیش روی دولت وقت در تامین امنیت غذایی مردم مانند خشکسالی، قحطی، جنگ و بحران‌های اقتصادی اشاره می‌کند. او در این کتاب، ساز و کار نهاد اداره ارزاق در ایران را تشریح کرده که مسئولیت کنترل بازار مواد غذایی را بر عهده داشت. همچنین تاثیر سیاست‌های این نهاد بر معیشت اقشار مختلف جامعه ایران در آن سال‌ها مورد بحث قرار گرفته است. از نکات قابل توجه کتاب، پرداختن به مساله واردات گندم و سایر اقلام غذایی به ایران در شرایط بحرانی و تاثیر آن بر بازار داخلی است. در واقع، این کتاب تلاش کرده تا از خلال گزارش‌ها و یادداشت‌های مختلف از جمله دست نوشته‌ها و گزارش‌های عوامل مالی بلژیکی، که در آن دوره در حوزه‌های مالی و بهداشتی مشغول به کار بودند نگاه تازه‌ای را نسبت به پدیده توضیح ارزاق عمومی توسط اداره ارزاق ایجاد کند. اگرچه این روایت‌ها به صورت قطعی و کامل همه دلایل و جنبه‌های مختلف قحطی در ایران را بررسی نمی‌کند ولی از حیث اینکه برای اولین بار اسناد و مدارکی که در خارج از ایران و در آرشیوهای دولتی و یا خصوصی نگهداری می‌شده است را بررسی نموده ‌توانسته یکی از با ارزش‌ترین منابع برای پژوهشگران باشد. همینطور در این کتاب، به روایت‌های نقل شده، گزارش‌ها و یادداشت‌های مولیتور، مستشار بلژیکی و حمدالله مستوفی، بسیار توجه شده است.
در مجموع کتاب «امنیت غذایی در ایران؛ اداره ارزاق 1910-1935 میلادی» با نگاهی علمی و مستند، نگاهی تازه از وضعیت امنیت غذایی در ایران در اوایل قرن بیستم و ناکارآمدی و فساد حکومت قاجار ارائه می‌دهد.