کتاب Sapiens: A Brief History of Humankind

"انسان خردمند: تاریخ مختصر بشریت" اثری پیشگامانه از مورخ اسرائیلی یووال نوح هراری است که نخستین بار در سال ۲۰۱۱ منتشر شد. این کتاب روایتی جامع از تاریخ بشر ارائه می‌دهد و مسیر تکامل "انسان خردمند" را از دوران ماقبل تاریخ تا دنیای مدرن دنبال می‌کند. هراری با رویکردی بین‌رشته‌ای که انسان‌شناسی، زیست‌شناسی، اقتصاد و تاریخ را در بر می‌گیرد، به بررسی این موضوع می‌پردازد که چگونه محیط، فرهنگ و ایدئولوژی‌ها، بشر را شکل داده‌اند و در عین حال، خود نیز تحت تأثیر او قرار گرفته‌اند.
هراری تاریخ بشر را بر اساس چهار انقلاب بنیادین دسته‌بندی می‌کند:
- **انقلاب شناختی** (حدود ۷۰ هزار سال پیش) با ظهور زبان پیچیده و تفکر انتزاعی، به "انسان خردمند" این امکان را داد تا در گروه‌های بزرگ همکاری کند و بر دیگر گونه‌های انسانی برتری یابد.
- **انقلاب کشاورزی** (حدود ۱۰ هزار سال پیش) منجر به اهلی‌سازی گیاهان و حیوانات، ایجاد جوامع یکجانشین و در نتیجه، افزایش نابرابری‌های اجتماعی شد.
- **اتحاد بشریت** نقش پول، امپراتوری‌ها و مذاهب را در متحد کردن جوامع گسترده بررسی می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه اسطوره‌ها و سیستم‌های مشترک، همکاری‌های کلان را ممکن کرده‌اند.
- **انقلاب علمی** (حدود ۵۰۰ سال پیش) باعث تحولات چشمگیر در دانش، صنعت و فناوری شد و جامعه‌ی بشری و کره‌ی زمین را دگرگون ساخت.
هراری در سراسر کتاب، باورهای رایج را به چالش می‌کشد و استدلال می‌کند که بسیاری از آنچه امروز «طبیعی» تلقی می‌شود-مانند دولت‌ها، حقوق بشر و سرمایه‌داری-در واقع ساخته‌های ذهنی و اسطوره‌های جمعی‌اند که تنها به دلیل توافق گسترده‌ی افراد بر آن‌ها، به واقعیت تبدیل شده‌اند.
یکی از موضوعات اصلی "انسان خردمند" قدرت داستان‌ها و اسطوره‌ها در شکل‌دهی به جوامع بشری است. هراری معتقد است که توانایی انسان در خلق و باور به روایت‌های مشترک-خواه مذهبی، سیاسی یا اقتصادی-عامل اصلی موفقیت او در سیطره بر جهان بوده است. موضوع کلیدی دیگر، هزینه‌ی پیشرفت بشری است. هراری نشان می‌دهد که جهش‌های فناوری و اجتماعی غالبا به بهای خوشبختی فردی، تخریب محیط زیست و نابودی سایر گونه‌های جانوری تمام شده‌اند.
"انسان خردمند" سفری جذاب و تفکربرانگیز در تاریخ بشر است که خوانندگان را به بازاندیشی درباره‌ی باورهای خود در مورد جامعه و پیشرفت دعوت می‌کند. روایت پرکشش و تحلیل جامع هراری، این کتاب را به اثری ضروری برای هرکسی تبدیل کرده که می‌خواهد بفهمد بشر چگونه به جایگاه کنونی خود رسیده و چه مسیرهایی در آینده پیش روی اوست.