شرح قونوی بر چهل حدیث از احادیث پیامبر نه شرح ظاهری و لفظی، بلکه شرحی تاویلی است؛ یعنی قصدش بیان معانی باطنی و کشف لایه‌های ژرف و عمیق احادیث و دست‌یابی به اطوار وجودی ملکوتی معانی احادیث بوده است. زیرا شرح و تفسیر ظاهری از عهده دیگر عالمان نیز برمی‌آید و کار پیچیده‌ای نیست؛ و کسی که مقداری از علوم و فنون اسلامی آگاه باشد، توان چنین شرحی را خواهد داشت. لذا شیخ از این شیوه صرف نظر کرده، و به شرح تاویلی و عرفانی احادیث روی آورده است. کتاب حاضر از عالی‌ترین نمونه‌های شرح تاویلی در جهان اسلام است؛ و بسیاری از معارف مطرح شده توسط شیخ، بی‌نظیر و بدیع است. قونوی در حقیقت با این شرح، در برخورد با روایات باب جدیدی گشود؛ و دیگران را از توقف در ظاهر الفاظ و عالم ماده بر حذر داشت. از آن‌جا که شیخ خود به بالاترین مراتب سلوک، یعنی برخورداری از تجلیات ذاتی رسیده، و مراتب سلوک را تحت تربیت ابن‌عربی پیموده است، لذا احاطۀ کامل به عوالم وجودی و مراتب هستی و خزائن اشیاء داشته؛ و شرح او بر احادیث محصول کشف تام او از نفس‌الامر و عالم واقع خواهد بود؛ و این بر ارزش کتاب حاضر می‌افزاید. یعنی قونوی مطالب این شرح را نه از کتاب این و آن، بلکه از عمق جان خویش دریافته و چشیده و دیده است، و آنچه می‌گوید مبتنی بر وهم نیست، بلکه حکایت از واقع و نفس‌الامر است. شیوۀ ترجمه کتاب ترجمه دقیق با حفظ روانی در متن است؛ به گونه‌ای که هم اصالت و امانت نویسنده حفظ گردد، و هم در حد امکان روان و خواندنی و دقیق باشد؛ تا خواننده بتواند به راحتی متن عربی را با ترجمه تطبیق داده و ابهامات آن را بر طرف سازد.
کتاب ترجمه و متن شرح الاربعین حدیثا
مولی