کتاب استعمارزدایی از جامعه شناسی

کتاب «استعمارزدایی از جامعه‌شناسی» نوشته علی مقجی، در دفاع از این ایده است که علم جامعه‌شناسی از مبانی استعماری سر بر آورده است و همان‌طور‌که در دوران اوج استعمار پدید آمد، ذاتا ایدئولوژی‌های استعماری را در خود گنجاند. در مقابل، این کتاب فراخوانی است برای استعمار زدایی از جامعه‌شناسی با شناخت و حذف به این سوگیری‌های شدید استعماری. در همین راستا مباحث اولیۀ کتاب توضیح علل تاریخی و ریشه‌های استعماری در ظهور علم جامعه‌شناسی ‌می‌باشد. به عقیدۀ نویسنده، جامعه‌شناسی استعمار نشد، بلکه از همان ابتدا مستعمره بود. این جنبه بنیادی جامعه‌شناسی به این معنی است که بسیاری از نظریه‌ها و روش‌شناسی‌های آن برای حمایت و توجیه حکومت استعماری ایجاد شده‌اند. به بیان وی، آثار جامعه شناسان بزرگ غربی مانند مارکس، وبر و دورکیم اغلب منعکس‌کننده و تقویت‌کننده ایدئولوژی‌های استعماری هستند. برای مثال، مطالعات دورکیم در مورد مردم بو‌می‌برای تبلیغ ایده‌های توحش و تمدن به‌جای درک واقعی این فرهنگ‌ها بود. برای توضیح دقیق‌تر، نویسنده از اصطلاح «معرفت‌کشی» استفاده ‌می‌کند که منظور از آن تخریب سیستماتیک معارف بو‌می‌ توسط قدرت‌های استعماری است. به عقیدۀ او صدور نظریه‌های جامعه‌شناختی غربی، نظریه‌های اجتماعی ارزشمند را از جهان پاک کرده است که منجر به درک محدود و مغرضانه از پدیده‌های اجتماعی شده است که همچنان دیدگاه‌های غیر‌غربی را در حاشیه نگاه ‌می‌دارد. این کتاب از رویکرد استعمارزدایی از جامعه‌شناسی حمایت می‌کند که شامل شناخت و ارزش‌گذاری عاملیت و دانش فرهنگ‌های غیر‌غربی است. هدف این رویکرد ایجاد نظ‌می‌ عادلانه‌تر است. نویسنده پیشنهادهای عملی و کاربردی مختلفی برای استعمار‌زدایی از جامعه‌شناسی ارائه ‌می‌دهد، از جمله اصلاح برنامه درسی و روش‌های نوین تدریس. با انجام این کار، جامعه‌شناسی ‌می‌تواند بیشتر منعکس‌کننده دیدگاه‌های مختلف شود و برای پرداختن به مسائل اجتماعی جهانی مجهز شود.