کتاب راهنمای عملی پژوهش روایی در علوم اجتماعی

کتاب «راهنمای عملی پژوهش روایی در علوم اجتماعی» اثر احسان آقابابایی، یک منبع کاربردی و تئوریک برای پژوهشگران و دانشجویان ارشد و دکترا در حوزه علوم اجتماعی است که به بررسی و تبیین روش پژوهش روایی می‌پردازد. این کتاب با هدف ارتقای آگاهی نسبت به رویکرد روایی، توانسته مفاهیم بنیادی، ابزارها و فرآیندهای عملی مورد نیاز در تحقیق روایی را به زبانی روان و دقیق برای خواننده ارائه دهد. در فصل‌های ابتدایی کتاب، نویسنده ابتدا به معرفی مفهوم پژوهش روایی می‌پردازد. او بیان می‌کند که پژوهش روایی، به عنوان یکی از شاخه‌های تحقیق کیفی، بر روایات و داستان‌های زندگی افراد تأکید دارد و از طریق تحلیل عمیق روایت‌های شخصی، به شناخت ابعاد روانی، اجتماعی و فرهنگی پنهان در تجربیات انسانی می‌انجامد. آقابابایی تفاوت‌های پژوهش روایی را با سایر روش‌های کیفی مانند پدیدارشناسی و تحلیل محتوا تشریح می‌کند و توضیح می‌دهد که چگونه رویکرد روایی به پژوهشگران کمک می‌کند تا به جای تمرکز صرف بر جنبه‌های سطحی، به عمق معنا و مفهوم پشت کلمات دست یابند. ادامه کتاب به تشریح مراحل طراحی و اجرای یک پژوهش روایی اختصاص دارد. نویسنده به بررسی دقیق چگونگی تدوین سوالات پژوهشی مناسب، انتخاب نمونه‌های مورد مطالعه و تعیین روش‌های جمع‌آوری داده می‌پردازد. او تأکید می‌کند که پرسش‌های پژوهشی در این نوع مطالعات باید به گونه‌ای تنظیم شوند که داستان‌های زندگی، تجربیات شخصی و روابط میان افراد را به تصویر بکشند. در ادامه، روش‌های مصاحبه روایی، تهیه یادداشت‌های میدانی و ثبت دقیق روایات به عنوان ابزاری مهم برای استخراج معانی عمیق در داستان‌های فردی، مورد بررسی قرار می‌گیرد. در بخش پایانی کتاب، نویسنده به کاربرد پژوهش روایی در مطالعات مختلف علوم اجتماعی می‌پردازد. او مثال‌هایی از کاربرد روش‌های روایی در زمینه‌های مطالعات فرهنگی، اجتماعی، شناخت هویت و حتی در بررسی پدیده‌های فرهنگی معاصر را مرور می‌کند. پیام کلی این کتاب این است که تحقیق روایی می‌تواند فراتر از یک فرآیند جمع‌آوری داده باشد و با استفاده از آن، به کشف معانی پنهان در لایه‌های ظاهری زندگی بپردازیم؛ امری که در عصر حاضر با پیچیدگی‌های فراوان روابط اجتماعی و فرهنگی، بیش از هر زمان دیگری اهمیت یافته است.