کتاب فیلم و ایدئولوژی در ایران: دهه هشتاد‮‏‫

ایدئولوژی تمام شئون زندگی ما را احاطه کرده است. امروزه هم‌زمان با شکوفایی تلویزیون و پخش سریال‌هایی که مخاطبان را درگیر خود می‌کنند و رسانه‌هایی مانند نتفلیکس، یوتیوب، فیس‌بوک یا حتی مانیتورهای خیابانی، ارتباط ایدئولوژی و سینما تنگاتنگ‌تر از قبل شده است. سینما قدرت زیادی در ترویج و انتقال ایدئولوژی‌ها دارد. تأثیر سینما بر مردم جهان و تغییر نگرش‌ها و ارزش‌ها در آن‌ها، تأییدی از قدرت و اهمیت این رسانه است. درک عمیق‌تری از نقش سینما در انتقال ایدئولوژی‌ها و تأثیرات آن در کشورهای مختلف، می‌تواند به ما در فهم بهتر سازوکارها و اصول حاکم بر جوامع انسانی کمک کند. ایدئولوژی در سینمای ایران نه‌تنها به‌عنوان یک عامل تأثیرگذار در فرم‌ آثار سینمایی بلکه همچون یک ابزار برای نقد و بررسی موضوعات اجتماعی و سیاسی، نقش مهمی را ایفا می‌کند. فیلم‌های سینمای ایران در حالی در دهۀ هشتاد تولید و اکران می‌شدند که متأثر از تحولات جامعۀ پساجنگ ایران بوده و شرایط ویژه‌ای داشتند. سینمایی که همواره دولتی و متأثر از سرمایه و صنعت فرهنگی بود، می‌خواست به‌واسطۀ تغییرات گفتمانی پوست بیندازد و کارکردهای سرگرمی، کارآفرینی و اجتماعی خود را نیز حفظ کند. بااین‌حال، این سینما نه اجازه و نه امکان خودمختاری داشت، چراکه گفتمان‌های سیاسی و فرهنگ عامه، بانفوذ به فیلم‌های سینمایی ایدئولوژی‌های خود را درون آن تکثیر می‌کردند. ایدئولوژی عوامل فیلم‌سازی بر فیلم‌ها بارگذاری می‌شد و سپس به فیلتر دستگاه‌های دولتی و غیردولتی می‌رسید تا در نهایت به مخاطب ایدئولوژی‌زده قالب شود. این ساحت‌های چندگانه، از خاک فرهنگ عامۀ مردم ایران تغذیه می‌کردند تا عقل سلیم مردم را دست‌کاری، تحریف یا بازتولید کنند. ازاین‌جهت بررسی رابطه متقابل ایدئولوژی و سینمای ایران در دهه هشتاد، برای درک بهتر روابط اجتماعی موجود در این کشور اهمیت بسیاری دارد. کتاب «فیلم و ایدئولوژی در ایران: دهه هشتاد» اثر احسان آقابابایی، نویسنده و پژوهشگر ایرانی، یکی از بهترین منابع تألیف شده در این حوزه است. در این کتاب فیلم و ایدئولوژی در ایران از ایده‌های نظریه‌های گفتمان و ایدئولوژی مبنا قرار گرفته است تا وجه ایدئولوژیک سینمای دهه هشتاد ایران آشکار شود. این کتاب کاربست ایدئولوژی و رابطه آن با گفتمان را در فیلم‌های دهه هشتاد ایران مورد کنکاش قرار داده و رابطه متقابل و دوسویه این دو در راستای اثرگذاری بر روی یکدیگر را توضیح می‌دهد. مطالعه این کتاب، به دلیل محتوای مهم و ارزشمندی که دارد و همچنین نثر و قلم شیوای نویسنده آن، می‌تواند برای تمامی خوانندگان بسیار مفید و سودمند باشد.