کتاب از شفاهی تا کتبی

«از شفاهی تا کتبی» کتابی نوشته کومیکو یاماموتو، نویسنده ژاپنی است. این اثر در دسته ادبیات پژوهشی-تاریخی قرار می‌گیرد. موضوع این کتاب که با عنوان فرعی «زمینه شفاهی حماسه‌های ایرانی: داستان‌گویی و شاعری» چاپ شده درباره اثر ماندگار و حماسی ایران، شاهنامه فردوسی است.
«از شفاهی تا کتبی» کوششی جست و جوگرانه و با استناد بر مدارک معتبر باقیمانده برای درک زمانه‌ای است که حکیم ابوالقاسم فردوسی، شاعر پارسی‌گوی در آن می‌زیسته است. نویسنده در این کتاب به دنبال آن است تا با تمرکز بر فرهنگ، حکومت و جامعه‌ای که فردوسی در آن زندگی می‌کرده به تاثیر سنت شفاهی زمانه بر کتاب شاهنامه پی ببرد. نویسنده در این کتاب سوالی مطرح می‌کند با این عنوان که آیا فردوسی برای نوشتن شاهنامه از منابع مکتوب بهره جسته یا اثر خود را به تاثیر از منابع شفاهی نگارش کرده است. او پس از پاسخ به این پرسش به تعاملات انجام شده در نوشتن «شاهنامه» می‌پردازد و این موضوع را مورد بررسی قرار می‌دهد که فردوسی در نگارش کتاب «شاهنامه» سنت شفاهی با سنت نوشتاری زمانه‌ای که در آن زندگی می‌کرده و دوران پیش از خود را با هم ترکیب کرده است.
نویسنده در فصل اول این کتاب مشکلات روش‌شناختی سنت شفاهی با توجه ویژه به شاهنامه فردوسی و ریشه‌های آن را مطرح کرده است. در فصل دوم به بررسی نقالی به عنوان یک نمونه از سنت‌های روایی شفاهی ایرانی، با نگاهی به تعریف «الگوی اجرای شفاهی» می‌پردازد و در آن مجموعه‌ای از معیار‌ها را برای نشان دادن احتمال تأثیر سنت شفاهی بر متن مکتوب می‌کند. در فصل سوم، قبل از به کار بستن الگوی اجرای شفاهی بر شاهنامه فردوسی، با فراهم آوردن برخی شواهد بیرونی و درونی از شاهنامه و براساس آن ها، به امکان تأثیر غیرمستقیم سنت شفاهی بر شاهنامه می‌پردازد. در فصل چهارم، «الگوی اجرای شفاهی» را درباره یکی از داستان‌های شاهنامه فردوسی مورد استفاده قرار می‌دهد. یاماموتو در فصل پنجم به تشریح مفاهیمی که در فصل چهارم مطرح کرده می‌پردازد.
باتوجه به اینکه تاکنون سنت شفاهی موثر بر شاهنامه ناشناخته باقی مانده این کتاب اثری ارزشمند در این زمینه به حساب می‌آید.