کتاب مشق عشق

مدح و منقبت اهل بیت (علیهم السلام) در شعر فارسی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و در همه ادوار شاعران در مدح و منقبت این پیشوایان الهی زبان به شعر گشودند.
سرایش این سروده‌ها در همه ادوار یکسان نبوده و فراز و فرودهایی داشته؛ به خصوص در ادوار اولیّه هجری به دلیل اختناق حاکم بر جامعه، اما از قرون ۷ و ۸ هجری ستایش و مدح اهل بیت (علیهم السلام ) در شعر فارسی روندی صعودی داشته است. به ویژه از دوران صفوی که تشیّع مذهب رسمی کشور اعلام شد.
کسایی مروزی (۳۹۱ - ۳۴۱ ه.ق) نخستین پرچم‌دار شعر شیعی است. وی نخستین شاعر پارسی زبانی است که آشکارا به مدح و ستایش امیرالمومنین علی (علیه السلام) پرداخت و نخستین سوگنامه در رثای امام حسین (علیه السلام) و وقایع کربلا در شعر فارسی نیز سروده اوست.
حکیم ابوالقاسم فردوسی شاعر حماسه‌سرای نیز با وجود تعصب محمود غزنوی که تحت حمایت خلیفه عباسی همه جا در تعقیب و گریز شیعیان بود، در شاهنامه عشق و محبت خود به پیامبر و اهل بیت (علیهم السلام) را بیان کرد و به مدح ایشان پرداخت.
ناصر خسرو قبادیانی نیز در همین زمان و با وجود همه این فشارها به ستایش خاندان رسول (صلی الله علیه و آله) و مدح و منقبت پرداخت.
با کنکاش در شعر فارسی می‌توان دریافت که در همه ادوار شاعران کم و بیش به مدح و منقبت و بیان فضایل اهل بیت (علیهم السلام) پرداخته‌اند و هیچگاه ستایش خاندان رسول (صلی الله علیه و آله) متوقف نشده است.
در این پژوهش حقیر بر آن است به بررسی سیمای اهل بیت (علیهم‌السلام) در اشعار ۱۸ شاعر برجسته و مشهور دوره پهلوی دوم (۱۳۵۷-۱۳۲۰) بپردازد تا اندکی از فضایل منعکس این بزرگان را در شعر شاعران دوره فوق‌الذکر به نمایش بگذارد.
در این پروژه بعد از بررسی جایگاه اهل بیت (علیهم السلام) در آیات و روایات فضایل، به شرح وقایع مربوط به سرگذشت تشیع در ایران پرداخته‌ایم، سپس فراز و فرودهای اجتماعی و سیاسی دوره پهلوی دوم را بیان کرده‌ایم. در پایان به بررسی اشعار ۱۸ شاعر این دوره (نیما یوشیج، شهریار، رعدی آذرخشی، قاسم رسا، مهدی حمیدی، فریدون‌مشیری، اخوان ثالث، سهراب سپهری، احمد شاملو، نادر نادرپور، هوشنگ ابتهاج، سیمین‌بهبهانی، مهرداد اوستا، فروغ فرخزاد، طاهره صفارزاده، شفیعی کدکنی، علی موسوی گرمارودی و حسین منزوی) پرداخته‌ایم.
لازم به ذکر است که بررسی اشعار شاعرانی چون احمد شاملو، فروغ فرخزاد، فریدون مشیری، سهراب سپهری و نادر نادرپور هیچ نتیجه‌ای در برنداشت و شعری در اشعار ایشان در مدح اهل بیت (علیهم السلام) یافت نشد.