تصوف، ضمن ایفای نقشی مهمّ و ویژه در تاریخ ایرانزمین و افزون بر جنبهٔ فکری و دینی، یکی از بخشها و عناصر فرهنگی مهمّ آن نیز بهشمار میرود. برخلاف تصور بسیاری از افراد، این اثرگذاری نهتنها به حوزههای فرهنگی و عقیدتی محدود نمیشود، بلکه در قلمرو تاریخ سیاسی و اجتماعی نیز نقشی بسیار مهمّ داشته است.
هدف نگارش کتاب تصوف در رویارویی با نهاد مذهب و حکومت پاسخ به این سوال است که تصوف در دوران زندیان تا نیمهٔ دوران قاجاریان، کدامین نقش و تحول سیاسی را ایفا نموده است و آیا توانست به نقش سنتی خود در عرصهٔ قدرت و سیاست ادامه دهد و در مقابله با رقبای قدرتمند مذهبی و دولتی، به کدامین سرنوشت و به چه علت دچار شد؛ لذا شناخت جایگاه سیاسی صوفیان در این دوران، میتواند پاسخگوی بسیاری از نکتهها درخصوص تصوف و مقولههای مرتبط با آن حتی در حوزهٔ باورهای مذهبی یا عامیانه باشد.
کتاب تصوف در رویارویی با نهاد مذهب و حکومت