کتاب علم عقب ماندگی

تاریخ بشر از نقطه نظر توسعه تنها و تنها یک نقطه عطف دارد. رنسانس ساده ترین معنای توسعه رشد کمی و کیفی تولید و مصرف است. از این دیدگاه نرخ رشد سالیانه قبل از رنسانس گمان زده میشود که حداکثر متوسط برابر نرخ رشد جمعیت و کمتر از یک درصد سالیانه بوده است. فقط بعد از رنسانس بشر توانسته به نرخ های رشد سالیانه بیش از نرخ رشد جمعیت نائل آید و بعلاوه با ارتقای نرخ رشد جمعیت نرخ رشد کل را افزون کند. گرچه بشر قبل از رنسانس تحولات سترگی چون انقلاب کشاورزی را به ثمر رسانده اما بررسی ها نشان میدهد که طول عمر و تندرستی کشاورزان یک جانشین در مناطق اولیه تمدن کشاورزی میانرودان و اریحا که خاستگاه کشاورزی و یک جانشینی اند و آثار باستان شناسانه فراوانی دارند نسبت به همنوعان کوچ نشین و گله دار هم زمان خود بیشتر و بهتر نبوده و کشاورزان اندامهای نحیف تر و ضعیف تری داشته اند.