کتاب ابلیس عاشق یا فاسق

کتاب «ابلیس: عاشق یا فاسق» نوشته مهدی کمپانی زارع، اثری پژوهشی و تحلیلی است که به بررسی مفهوم و شخصیت ابلیس در فرهنگ اسلامی و ادبیات عرفانی می‌پردازد. در این کتاب، نویسنده تلاش می‌کند تا با بررسی منابع مختلف دینی، فلسفی، و عرفانی، به تحلیل نقش و جایگاه ابلیس در این سنت‌ها بپردازد و پرسش پیچیده‌ای را مطرح کند: آیا ابلیس به عنوان موجودی که از فرمان الهی سرپیچی کرد، فاسقی است که به سبب تکبر و سرکشی از درگاه خداوند رانده شد، یا اینکه می‌توان او را عاشقی دانست که به دلیل عشقی وافر به وحدانیت خداوند، حاضر نشد در برابر غیر خدا (آدم) سر تعظیم فرود آورد؟
مهدی کمپانی زارع در این کتاب با بررسی آثار متفکران و عرفای برجسته‌ای مانند مولانا، ابن‌عربی، و حافظ، به تفسیرهای مختلفی که درباره شخصیت ابلیس ارائه شده، می‌پردازد. او نشان می‌دهد که در متون عرفانی، ابلیس نه فقط به عنوان نماد شر و فریب، بلکه گاه به عنوان نماد عاشقی است که عشق او به خداوند موجب شد که از سجده به آدم خودداری کند. یکی از مباحث محوری کتاب، تحلیل دلایل و انگیزه‌های سرپیچی ابلیس از فرمان خداوند است. نویسنده با بررسی دیدگاه‌های مختلف درباره این سرپیچی، به این پرسش می‌پردازد که آیا ابلیس از روی غرور و تکبر به سجده آدم تن نداد، یا اینکه عشق و وفاداری بی‌حد و حصر او به خداوند او را از اطاعت از فرمان الهی بازداشت؟ این پرسش زمینه‌ساز بحث‌های گسترده‌ای در میان متفکران اسلامی بوده و کتاب تلاش می‌کند تا با بررسی این دیدگاه‌ها، به تحلیل جامعی از این موضوع دست یابد. کتاب "ابلیس: عاشق یا فاسق" همچنین به بررسی مفهوم «عشق» در فرهنگ عرفانی اسلامی می‌پردازد و نقش این مفهوم را در تفسیر شخصیت ابلیس تحلیل می‌کند. نویسنده با استناد به اشعار و متون عرفانی، نشان می‌دهد که چگونه عشق می‌تواند به عنوان مفهومی دوجانبه، هم منجر به تقرب به خداوند و هم سبب گمراهی شود. ابلیس در این نگاه، نمایانگر جنبه‌ای از عشق است که به دلیل انحصارگرایی و عدم پذیرش فرمان الهی، به سرنوشتی تراژیک دچار می‌شود. مهدی کمپانی زارع در این اثر به‌خوبی نشان می‌دهد که شخصیت ابلیس در ادبیات و فرهنگ اسلامی بسیار پیچیده‌تر و چندبعدی‌تر از آن چیزی است که در ظاهر به نظر می‌رسد. او با رویکردی تطبیقی و تحلیلی، به بررسی تأثیرات این شخصیت بر جریان‌های مختلف فکری و عرفانی پرداخته و تلاش کرده است تا با ارائه دیدگاه‌های متنوع، خوانندگان را به تفکر و تأمل بیشتر در این زمینه دعوت کند.
کتاب «ابلیس: عاشق یا فاسق» به‌ویژه برای پژوهشگران و علاقه‌مندان به مطالعات عرفانی، فلسفی و دینی منبعی ارزشمند و مفید به شمار می‌رود. این اثر با رویکردی نو و تحلیلی به بررسی یکی از پیچیده‌ترین و مناقشه‌برانگیزترین شخصیت‌های دینی و عرفانی پرداخته و تلاش می‌کند تا به درکی عمیق‌تر و جامع‌تر از نقش و جایگاه ابلیس در فرهنگ اسلامی دست یابد.