آیا مسلمانان تمدن اسلام هستند یا حکومتهای اسلامی با هیچ کدام آیا علما و نظریه پردازان جهان اسلام مظهر تمدن اسلام هستند یا ابنیه و آثار تاریخی؟ یا اینکه بگوییم خیر و آثار فکری و فرهنگی مسلمین است که به تمدن اسلامی هویت میبخشد؟ اگر اندیشه ادراک جهان بینی و معرفت را به وجود آورنده تمدن ها از جمله تمدن اسلامی ،بدانیم در آن صورت آیا طالبان مظهر تمدن اسلام است یا راشد الغنوشی لیبرال متفکر برجسته جهان عرب؟ آیا محمد بن عبد الوهاب و جنبش وهابیت تمدن اسلام است یا مرحوم شهید استاد مطهری و مرحوم مهندس بازرگان؟ کجا اینها با هم یکسان هستند؟ آیا علـی بالحاج رهبر اصول گرای جنبش اسلامی الجزایر تمدن اسلام است که هیچ حقی برای ایران به عنوان یک مملکت شیعه اصلا قائل نیست یا آقای عباس مدنی رهبر دیگر اصولگرای الجزایر که معتقد است تمام مسلمین باید به جمهوری اسلامی ایران افتخار کنند؟ هر دوی اینها الجزایری و جزء رهبران جنبش اسلام گرای الجزایر هستند کدام یک از اینها که برشمردیم تمدن اسلامی است؟