کتاب تاریخ تاریخ ها

تاریخ، حتی اگر بگذاریم در معنای وسیعش باز مقوله ی واحدی بماند، موضوع بسیار متنوعی است. طاعون ها، حمله ها، مهاجرت ها؛ پیریزی، پرورش، گسترش ترتیبات قانونی و نظام های سیاسی؛ جنگ های داخلی و خارجی، انقلاب ها، دگرگونی های آهسته یا ناگهانی در دین و فرهنگ؛ شکل گیری انواع هویت های جمعی-مذهبی، ملی، عقیدتی-تواریخ ربانی به معنی آنچه خدا برای انسان اراده می کند: همه ی این ها و خیلی های دیگر تاریخ اند.

تا جایی که می دانیم، هرودوت نخستین کسی بود که واژه ی هیستوریا (تحقیق) را به معنای امروزی تاریخ به کار برد. هیستور در قاموس هومر کسی بود که تحقیقی بر اساس داده ها انجام می داد و به نتایجی می رسید. پس رابطه ی تاریخ با تحقیق از دیرباز محرز بوده است.

چرا ژانرهای تازه در نگارش تاریخ پدید آمد؟ بی تردید علت آن تنها، یا همواره، گسترش دامنه ی کنجکاوی «علمی» نبود، اگرچه این عامل نیز گاه در آن نقش داشت.