کتاب جهان در سراشیبی سقوط

کتاب «جهان در سراشیبی سقوط» اثر جرمی‌ ریفکین، با همکاری تد هوارد، مفاهیم قانون دوم ترمودینامیک، آنتروپی، را برای توضیح و تفسیر سیستم‌های اقتصادی و اجتماعی بررسی می‌کند. این کتاب که اولین بار در سال 1980 منتشر شد، استدلال می‌کند که مفهوم آنتروپی‌ که تمایل سیستم‌ها به حرکت به سمت بی‌نظمی‌ و اتلاف انرژی را توصیف می‌کند، پیامدهای عمیقی برای درک پایداری تمدن بشری دارد. در همین راستا کتاب با توضیح اصول علمی ‌ترمودینامیک به‌ویژه قانون دوم آن آغاز می‌شود که بیان می‌کند در هر تبادل انرژی، اگر انرژی وارد سیستم نشود یا از آن خارج نشود، انرژی پتانسیل، دائما بدون نظمی ‌ثابت کمتر می‌شود. ریفکین و هوارد از این اصل استفاده می‌کنند تا استدلال کنند که تمام فعالیت‌های انسانی که از انرژی و منابع بهره می‌گیرند، ناگزیر به افزایش آنتروپی و بی‌نظمی ‌منجر می‌شوند. نویسندگان جامعه صنعتی را به‌دلیل مصرف ناپایدار منابع نقد می‌کند. به بیان آنان پیگیری بی‌وقفه رشد اقتصادی و پیشرفت فناوری، کاهش منابع طبیعی و افزایش تخریب محیط زیست را تسریع می‌کند و این مسیر ناپایدار منعکس‌کننده فرآیند آنتروپیک است که در آن انرژی برای کار تولیدی کمتر و کمتر می‌شود. سیستم اقتصادی فعلی، که دستاوردهای کوتاه‌مدت و رشد مستمر را در اولویت قرار می‌دهد، اساسا ناقص است؛ زیرا محدودیت‌های آنتروپیک مصرف منابع را نادیده می‌گیرد. بخش قابل‌توجهی از کتاب به بحث در مورد جایگزین‌های پایدار این سیستم اختصاص دارد. نویسندگان از تغییر به سمت منابع انرژی تجدیدپذیر و شیوه‌های مدیریت منابع کارآمدتر حمایت می‌کند. آنان بر نیاز به یک الگوی اقتصادی جدید که ماهیت متناهی و محدود منابع در دسترس و اهمیت حفظ تعادل زیست محیطی را به رسمیت می‌شناسد، تأکید می‌کنند. به‌طور‌کلی این کتاب با به‌کارگیری مفهوم آنتروپی در توضیح سیستم‌های اقتصادی و اجتماعی، چارچوبی برای درک محدودیت‌های رشد و ضرورت اعمال شیوه‌های پایدار ارائه می‌دهد و خوانندگان را تشویق می‌کند تا در الگوهای مصرف خود تجدید‌نظر کنند و از سیاست‌هایی حمایت کنند که سلامت زیست محیطی بلندمدت را در نظر دارند.