کتاب زیبایی شناسی و جامعه شناسی هنر

کتاب «زیبایی‌شناسی و جامعه‌شناسی هنر» نوشته‌ی جانت ولف، که برای اولین‌بار در سال 1983 منتشر شد، در‌صدد است تا شرح روشنی از دو گرایش متفاوت در مطالعات زیبایی‌شناسی و هنر، در حوزۀ جامعه‌شناسی ارائه دهد. ولف، کتابش را با بحث در مورد دیدگاه سنتی زیبایی‌شناسی شروع می‌کند. طبق این رویکرد هنر و ادبیات به‌عنوان موجودیت‌های مستقل در نظر گرفته می‌شوند و از قوانین و الهامات هنری خود پیروی می‌کنند. این دیدگاه، مسئله‌ی ارزش زیبایی‌شناختی را ساده و بدون مشکل اساسی می‌داند. ولف سپس به نقد جامعه‌شناختی زیبایی‌شناسی سنتی می‌پردازد. او با برجسته کردن نقش جامعه‌شناسی در زیبایی‌شناسی، آثار هنری را مظاهر شرایط اجتماعی- اقتصادی می‌داند. از این زاویه، ارزش زیبایی‌شناختی کاملا نسبی است و از نظر اجتماعی ساخته‌شده است، نه آنگونه که زیبایی‌شناسی سنتی، هنر را موجودیتی جدای از شرایط اجتماعی می‌دانست. ولف البته از تنش بین جامعه‌شناسی و زیبایی‌شناسی آگاه است و بیان می‌کند که اگرچه ارزش زیبایی‌شناختی در واقع تحت‌تأثیر ساختارهای اجتماعی است، اما صرفا توسط آن‌ها تعیین نمی‌شود. بدین جهت، او رویکردی متعادل ارائه می‌کند که ساختار اجتماعی ارزش زیبایی‌شناختی را بدون تقلیل هنر به بیان‌های اجتماعی- اقتصادی صرف، تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. ولف همچنین به بررسی نقش سیاست در هنر پرداخته است. به عقیدۀ او، در‌حالی‌که هنر می‌تواند سیاسی باشد، ارزش زیبایی‌شناختی آن را نمی‌توان به‌طور کامل تحت معیارهای سیاسی قرار داد. ولف در جهت به‌رسمیت‌شناختن خودمختاری هنر حتی زمانی که با مضامین سیاسی دست‌و‌پنجه نرم می‌کند، بحث می‌کند. در واقع، نویسنده کماکان بر دیدگاه خود، مبتنی‌بر اینکه هنر حیثیت تقلیل‌ناپذیر دارد، حتی در عرصۀ سیاسی، پافشاری کرده و آن را از اینگونه عوامل اجتماعی، اقتصادی و سیاسی‌ فراتر می‌داند. در فصول پایانی کتاب، ولف به سمت زیبایی‌شناسی جامعه‌شناختی حرکت می‌کند که بینش‌های جامعه‌شناسی و زیبایی‌شناسی سنتی را سازگار می‌کند. او چارچوبی را برای تحلیل زیبایی‌شناختی پیشنهاد می‌کند که در عین حفظ کیفیت‌های زیبایی‌شناختی، ابعاد اجتماعی هنر را نیز در نظر گرفته می‌شود.