کتاب زبان دیرین آذربایجان
نویسنده:
منوچهر مرتضوی
5
از
2
رأی
ناموجود
25000
معرفی کتاب زبان دیرین آذربایجان
مردم آذربایجان در گذشته به زبانی که یکی از زبانهای ایرانی (یا لهجه‌ای از لهجههای زبان ایرانی) بوده، سخن می‌گفته‌اند و ما این را «زبان آذری» می‌نامیم. زبان آذری مثل زبان کنونی آذربایجان و بیش ازآن دارای لهجههای مختلف و متعدد بوده است.
به شهادت جغرافی‌نویسان و دانشمندانی چون «یاقوت» و «مسعودی» و «ابن حوقل» و «مقدسی» و «ابن الندیم» زبان دیرین مردم آذربایجان آذری یا پهلوی یا فارسی بوده است و از نوشته‌های این دانشمندان برمی‌آید که هر معنایی برای «آذری» قائل بشویم در هر صورت جز شعبه‌ای از شعب زبانهای ایرانی نبوده و نوشته‌های «حمد‌الله مستوفی» (در نزهت‌القلوب) نیز، اگر چه یادی از چند قصبه «ترک» یا «ممزوج» می‌کند،موید این است که زبان عموم مردم آذربایجان پهلوی و ایرانی بوده است.
گویندگان آذربایجان مثل شاعران دیگر نقاط ایران به فارسی دری شعر می‌گفته‌اند؛ ولی گاهگاهی تفنن کرده و به زبان محلی و لهجه آذری شهر خود نیز شعر سروده‌اند و این اشعار، که نمونه‌های آن به لهجه آذری تبریز و اردبیل و مراغه (احتمالا) در دست است، با صرف‌نظر از تحریفاتی که به دست نساخ به عمل آمده و به فارسی دری نزدیکتر شده‌اند.
نمونه زبان آذری یا زبان دیرین آذربایجان به شمار می‌روند و به عنوان نمونه اشعار آذری می‌توان از غزل همام تبریزی و یازده دو بیتی از شیخ صفی‌الدین و سه دو بیتی از «اطرافیان شیخ» و یک غزل و سیزده دو بیتی از شمس‌الدین محمد مغربی و یک دو بیتی از ماما عصمت و یازده دو بیتی و سه غزل از کشفی و یک دو بیتی از یعقوب اردبیلی و یک دوبیتی از عبدالقادر مراغی یاد کرد.
به شهادت جغرافی‌نویسان و دانشمندانی چون «یاقوت» و «مسعودی» و «ابن حوقل» و «مقدسی» و «ابن الندیم» زبان دیرین مردم آذربایجان آذری یا پهلوی یا فارسی بوده است و از نوشته‌های این دانشمندان برمی‌آید که هر معنایی برای «آذری» قائل بشویم در هر صورت جز شعبه‌ای از شعب زبانهای ایرانی نبوده و نوشته‌های «حمد‌الله مستوفی» (در نزهت‌القلوب) نیز، اگر چه یادی از چند قصبه «ترک» یا «ممزوج» می‌کند،موید این است که زبان عموم مردم آذربایجان پهلوی و ایرانی بوده است.
گویندگان آذربایجان مثل شاعران دیگر نقاط ایران به فارسی دری شعر می‌گفته‌اند؛ ولی گاهگاهی تفنن کرده و به زبان محلی و لهجه آذری شهر خود نیز شعر سروده‌اند و این اشعار، که نمونه‌های آن به لهجه آذری تبریز و اردبیل و مراغه (احتمالا) در دست است، با صرف‌نظر از تحریفاتی که به دست نساخ به عمل آمده و به فارسی دری نزدیکتر شده‌اند.
نمونه زبان آذری یا زبان دیرین آذربایجان به شمار می‌روند و به عنوان نمونه اشعار آذری می‌توان از غزل همام تبریزی و یازده دو بیتی از شیخ صفی‌الدین و سه دو بیتی از «اطرافیان شیخ» و یک غزل و سیزده دو بیتی از شمس‌الدین محمد مغربی و یک دو بیتی از ماما عصمت و یازده دو بیتی و سه غزل از کشفی و یک دو بیتی از یعقوب اردبیلی و یک دوبیتی از عبدالقادر مراغی یاد کرد.
درباره منوچهر مرتضوی
منوچهر مرتضوی (زاده تیر ۱۳۰۸ در تبریز – درگذشته ۹ تیر ۱۳۸۹ در تبریز)، ادیب، نویسنده و پژوهشگر ایرانی و استاد زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه تبریز و حافظ‌شناس برجسته. در سال ۱۳۲۵ وارد دانشکدهٔ ادبیات دانشگاه تهران شد، و دورهٔ لیسانس زبان و ادبیات فارسی را در سال ۱۳۲۹ به پایان رساند. در دوران تحصیل دانشگاهی از درس استادانی چون بدیع‌الزمان فروزانفر، ملک‌الشعرا بهار، سعید نفیسی، ابراهیم پورداود و محمدتقی مدرس رضوی بهره گرفت. در سال ۱۳۳۷ با دفاع از رساله دکتری خود با موضوع «اوضاع ادبی آذربایجان در عصر ایلخانان» به راهنمایی بدیع‌الزمان فروزانفر به درجهٔ دکتری زبان و ادبیات فارسی نایل شد. از سال ۱۳۳۷ تدریس در دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز را آغاز کرد، و سال‌ها ریاست دانشکدهٔ ادبیات آن دانشگاه را به عهده داشت. در سال ۱۳۴۴ کتاب مکتب حافظ یا مقدمه بر حافظ‌شناسی را منتشر کرد، و این کتاب پس از گذشت چندین دهه هنوز از کتاب‌های مرجع و مورد استناد در زمینهٔ شناخت حافظ و شعر اوست. در سال ۱۳۵۶ به مدت پنج ماه ریاست دانشگاه تبریز را عهده‌دار بود. پس از انقلاب اسلامی دکتر مرتضوی مغضوب و خانه‌نشین شد. گروه‌های منتسب به جریان پان ترکیستی نیز که با زبان فارسی دشمنی دارند، در حملات سازمان‌یافته علیه دکتر مرتضوی نقش داشتند. دکتر در طی سه دههٔ ۱۳۶۰ تا ۱۳۸۰ در حاشیه قرار گرفت و قدرش شناخته نشد. تربیت دانشجویان پژوهشگر و انتشار مداوم مجلهٔ پژوهشی دانشکدهٔ ادبیات تبریز و نشر تألیف‌ها و ترجمه‌های ادبی معتبر در دانشکدهٔ ادبیات دانشگاه تبریز از جمله تکاپوهای فرهنگی ماندگار او به‌شمار می‌رود.
دسته بندی های کتاب زبان دیرین آذربایجان
محصولات مرتبط با کتاب زبان دیرین آذربایجان
اولین نفری باشید که نظر خود را درباره "کتاب زبان دیرین آذربایجان" ثبت می‌کند