در کتاب پنج سفرنامه گیلان به قلم روزنامه نگاران دوره قاجار و پهلوی، برای نخستین بار یادداشت های سفر به خطه گیلان ادموند ادنوان، خبرنگار ویژه روزنامه دیلی نیوز لندن و سه تن از روزنامه نگاران برجسته دوره پهلوی اول که دوره قاجار به ایران سفر نموده، توسط سید مهدی سید قطبی گردآروی و تصحیح شده است. سفر به مناطق شمالی ایران به دلیل آب و هوای معتدل آن همواره از نخستین گزینه های مردم برای گذران اوقات فراغت بوده است. اما این امر در دوره رضاشاه به علت وجود فضای اختناق شدید در کشور ممکن نبود. البته در آن زمان عبور و مرور معمولی مردم هم به سایر مناطق کشور دشوار بود به طوری که هر کسی برای ورود به هر شهری باید از کلانتری محل پروانه دریافت می کرد. اما ورود به خطه شمال ایران (استان های مازندران و گیلان) نسبت به سایر نقاط بسیار سخت و تشریفات اداری خاصی داشت؛ به عبارت دیگر به همه کس اجازه ورود نمی دادند مگر شهربانی کل کشور و اداره سیاسی تأیید کند و تشریفات اداری خاص شامل پرسش درباره علت سفر، مشخصات مسافران و مسیر دقیق سفر بود که البته در صورت تأیید موارد خواسته شده، مسافران به «عدم ارتباط با افراد محلی» و «عدم عکس برداری» نیز متعهد می شدند.
کتاب پنج سفرنامه گیلان
فرهنگ ایلیا