دربارهٔ شمن‌گرایی و گستردگی آن در طول تاریخ و در سراسر جهان باید گفت که شمنیسم پدیده‌ای است که در بخش‌های وسیعی از جهان از جمله آسیای مرکزی و شمالی، آسیای جنوب شرقی و اقیانوسیه، آمریکای شمالی و جنوبی قابل ردیابی است؛ همچنین نشانه‌های بسیاری از شمنیسم در سنت‌ها و اساطیر اقوام هندواروپایی در آسیا و اروپا و همچنین تبت، چین و خاور دور دیده می‌شود. تحلیل می‌کنند شمنیسم احتمالا عرفان ابتدایی گروه‌های نژادی مغول و تاتار بوده است که در اورال و آلتایی و سراسر آسیای مرکزی و سیبری و مغولستان پراکنده بوده‌اند و حتی اعتقاداتی مشابه بین اسکیموها و سرخ‌پوستان آمریکای شمالی و بومی‌های استرالیا و مالزی مشاهده شده است. از منظر تاریخی بحث‌هایی دربارهٔ شمنیسم هندی، سامی، ایرانی، آلمانی، چینی و حتی بابلی مطرح بوده است.
کتاب شمنیسم ایرانی
خاموش
سهند آقایی
