علیرضا ملائی توانی در سال ۱۳۴۹ در قزوین به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی را در قزوین و دوره‌ی دبیرستان را در تنکابن به اتمام رساند. با ورود به دانشگاه تهران در سال ۱۳۶۷ در رشته‌ی تاریخ به تحصیل پرداخت و به ترتیب در سال‌های ۱۳۷۵ و ۱۳۷۹ در مقطع کارشناسی‌ارشد رشته‌ی تاریخ از دانشگاه فردوسی مشهد و مقطع دکتری رشته‌ی تاریخ ایران اسلامی از دانشگاه شهید بهشتی فارغ‌التحصیل شد. وی سابقه‌ی تدریس در دانشگاه‌های ارومیه، پیام نور، مؤسسه‌ی آموزش عالی باقرالعلوم و پژوهشکده‌ی امام خمینی و انقلاب اسلامی را دارد و همچنین عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه ارومیه، عضو انجمن تاریخ‌پژوهان ایران و سردبير مجله‌ی دانشکده‌ی ادبیات و علوم انسانی ویژه‌ی تاريخ است.
