کتاب هویت سلفی

مطالعات گروه‌های تکفیری و سلفی و موضوعات مرتبط با آن، یکی از مهمترین مسئله‌های امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران است. اگرچه اهمیت این موضوع شناخت و تبیین دقیق همه ابعاد این جریان‌ها را ضروری کرده، اما پژوهش در مورد این مسئله مهم امنیتی در کشور، با دو مشکل عمده مواجه است. نخست، بسیاری از پژوهش‌ها و کتاب‌های موجود در این عرصه بدون ارائه مطالب جدید، صرفا با هدف تأکید بر نبود منابع کافی به نگارش درآمده است. این در حالی است که اقدام منابع لازم در این مطالعات، پیش فرض و امر بدیهی است. بنابراین، نگارش کتاب‌هایی که درصدد هستند فقط بر این نکته پافشاری کنند، نه تنها شعارزدگی این موضوع، مهم را موجب می‌شوند، بلکه به شناخت عمیق‌تر در مورد ابعاد و تقسیمات فکری و فقهی این جریان‌ها و در نتیجه اتخاذ تصمیمات درست در سیاست خارجی و امنیتی کشور نیز کمکی نمی‌کنند. دوم، پژوهش در مطالعات گروه‌های تکفیری و سلفی در بسیاری از موارد موضوعات محدودی را در بردارد و اغلب به مطالبی که از محتوای علمی پایینی برخوردار است و پژوهشگر را در شناخت این جریان‌ها اقناء، نمی‌کند و نیز موضوعات تاریخی یا مرتبط با مطالعات تروریسم که به رغم ارزشمندی، لزوما مباحث فکری و مباحثات فقهی گروه‌های تکفیری و سلفی را بازتاب نمی‌دهد، تقلیل یافته است. از این رو، شناخت جریان‌ها و نحله‌های تکفیری و سلفی، به صورت علمی و آکادمیک تنها در قالب برخی کتابها و مقالات محدود بوده و از بعد اندیشه‌ای و گفتمانی، غنای اندکی در ایران دارد، به ویژه آنکه جنبه‌های مهمی از این مسئله که سازوکارهای مطالعات این جریانها با شناخت آنها تسهیل می‌شود، همچنان مبهم و مغفول مانده است. روند شکل‌گیری و تحول جریان‌ها و نحله‌های تکفیری و سلفی یکی از جنبه‌های مهمی است که به رغم اهمیت، منبع و پژوهش دانشگاهی معتبری درباره آن تولید نشده است. از این رو، پژوهشکده مطالعات راهبردی با توجه به جایگاه این مباحث در امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، تلاش کرده با انتشار کتاب حاضر، اولین گام را در بررسی تکامل مطالعات این گروه‌ها با تمرکز بر متون قابل اتکا و معتبر در جامعه علمی و پژوهشی کشور بردارد. تبیین نحوه شکل‌گیری، رشد و تکامل جریان‌های سلفی در دنیای عرب متناسب با نقاط عطف تاریخی در منطقه آسیای غربی، مهمترین مسئله‌ای است که در این کتاب مورد بررسی قرار می‌گیرد؛ با این هدف که چارچوب هویت سلفی و شناسه‌های خاص آن مشخص شده و علاوه بر تبیین ریشه‌ها و عوامل شکل‌گیری آن، پیامدها و نتایج گسترش این اندیشه در دنیای عرب نیز برجسته شوند. مطالعه کتاب حاضر به دانشجویان شاخه‌های مختلف علوم سیاسی و اندیشمندان حوزه دین و جامعه‌شناسی جنبش‌های اسلامی، به ویژه گفتمان‌های تکفیری و سلفی‌گری و نیز پژوهشگران علاقمند توصیه می‌شود.