کتاب « تسلیم یا اسلام» "مروری بر روایت های مورخان اسلامی از تسخیر قلمرو ساسانی " نوشته « صالح طباطبایی» توسط انتشارات دانشگاه مفیدمنتشر شده است.
عمده گزارش‌های تاریخی پیرامون رویدادهای تسخیر قلمرو ساسانی را تاریخ‌نگاران مسلمانی نوشته‌اند که سالیانی دراز پس از وقوع این حوادث، گزارش‌های خود را در این باره به روایت‌هایی از معدود راویان مسلمان دیگر مستند ساخته‌اند. آنان تنها بر گردآوری روایات همت گمارده و نکوشیده‌اند به نقد و بررسی آن‌ها بپردازند. پیامد چنین روشی آن است که این گزارش‌ها آمیزه‌ای غریب از راست و گزافه و واقعیت و افسانه را در خود جای داده‌اند. دکتر صالح طباطبایی در کتاب «تسلیم یا اسلام: مروری بر روایت‌های مورخان اسلامی از تسخیر قلمرو ساسانی» کوشیده است تا با مرور کوتاه این روایت‌ها، به دسته‌بندی و نقد و بررسی آن‌ها بپردازد و مهم‌تر از این، سنجه‌هایی برای ارزیابی آن‌ها به دست دهد. نویسنده در فصل نخست به روایت‌های ناسازگار مورخان مسلمان از فتح ایران پرداخته است. به باور او تاریخ نگاران مسلمانی که درباره رویدادهای تاریخ اسلام می‌نوشتند غالبا در نقل حوادث کوچک و بزرگ همداستان نبودند. شاید انتظار رود که این ناسازگاری‌ها بر سر جزئیات یا تفاصیل رویدادها وجود داشته باشند، ولی تعارضات آشکاری در تواریخ اسلامی درباره مطالب کلی و حتی بر سر ذکر زمان وقوع رویدادهای مهم و عمده و گاه ترتیب وقوعشان نیز به فراوانی دیده می‌شوند.
تنها در مقام ذکر مثال روشنی در این باره، می‌توان به رویداد بزرگ و بس مهمی چون جنگ یرموک اشاره کرد. این جنگ، که بسیاری از تاریخ پژوهان آن را یکی از تعیین کننده‌ترین نبردهای تاریخ جهان دانسته‌اند، پس از درگذشت پیامبر اسلام (ص) میان سپاهیان مسلمان و سپاهیان امپراطوری بیزانس در اوت ۶۳۶ میلادی یا ماه رجب ۱۵ قمری درگرفت و به پیروزی قاطع مسلمانان انجامید و به استیلای هراکلیوس و بیزانسیان بر شام پایان داد.
کتاب تسلیم یا اسلام
دانشگاه مفید
صالح طباطبایی
