کتاب جو آدمکش

نمایشنامه‌ی "جو آدمکش" اثر تریسی لتس، که نخستین‌بار در سال ۱۹۹۳ در تئاتر استپن‌ولف شیکاگو به روی صحنه رفت، تریلری روانی، خشن و در عین حال با لحنی گزنده و طنزآلود است که در فضایی بسته و خفه‌کننده، سیر فروپاشی یک خانواده‌ی از‌هم‌گسیخته را به تصویر می‌کشد. این اثر با بهره‌گیری از تنها پنج شخصیت، داستانی سرراست اما به‌شدت پرکشش و آزاردهنده را روایت می‌کند: کریس اسمیت، جوانی درگیر در تجارت مواد مخدر، با بدهی‌های سنگین و بی‌چشم‌انداز، تصمیم می‌گیرد مادر غایب و بی‌اعتنای خود را برای دریافت بیمه‌ی عمر به قتل برساند. او به همراه پدرش انسل و نامادری‌اش شارلا، نقشه‌ی قتل را می‌چیند و برای اجرای آن جو کوپر، پلیسی فاسد و آدمکش را استخدام می‌کند. اما وقتی خانواده نمی‌تواند پول پیش‌پرداخت را تأمین کند، جو داتی، خواهر ساده‌دل و آسیب‌پذیر کریس را به‌عنوان گروگان انسانی مطالبه می‌کند-تصمیمی که ورق را برمی‌گرداند و کنترل خانواده را به دست جو می‌سپارد. معامله‌ای که با سردی آغاز شده بود، به‌زودی به کابوسی از اجبار جنسی، تهدید، خشونت و درهم‌ریختگی اخلاقی بدل می‌شود.
در هسته‌ی این نمایش، طمع، فساد اخلاقی و استثمار قرار دارد. شخصیت‌ها که هر یک به شکلی با فقر و سرخوردگی اجتماعی دست‌به‌گریبان‌اند، در برابر وعده‌ی پول نقد، به‌راحتی مرزهای اخلاقی را پشت سر می‌گذارند. خشونت تنها ابزار حل مسئله است و انسانیت، کالایی فراموش‌شده. جو کوپر، با چهره‌ای بی‌احساس و رفتاری فرمانده‌وار، از قدرت خود برای کنترل دیگران استفاده می‌کند، و داتی را به موضوعی برای بهره‌کشی عاطفی و جنسی بدل می‌سازد. نمایش در این‌جا، تنها به نمایش خشونت نمی‌پردازد، بلکه خشونت را به‌عنوان محصولی نظام‌مند از روابط نابرابر، فقر ساختاری و سلطه‌ی مردانه به چالش می‌کشد. فضای مکانی نمایش نیز کاملا در خدمت این مضامین است. صحنه در یک خانه‌ی تریلر ژولیده در حومه‌ی دالاس می‌گذرد-محیطی تنگ، بسته و فقیرانه که گویی خود شخصیت ششمی است که اضطراب، ناامیدی و کلاستروفوبیا را در هر لحظه بر صحنه تزریق می‌کند. دیالوگ‌ها، که با طنز تلخ، فحاشی، مکث‌ها و ضرباهنگ خاص خود همراه‌اند، به‌خوبی لایه‌های روانی شخصیت‌ها را آشکار می‌کنند: از وحشت و درماندگی کریس، تا بی‌تفاوتی انسل، و از گفتار روان و تهدیدآمیز جو، تا صداقت کودکانه و آسیب‌پذیر داتی. تریسی لتس در این اثر، نه‌تنها به نقد خانواده‌ی آمریکایی می‌پردازد، بلکه نمایی فرهنگی از فروپاشی ارزش‌ها در طبقه‌ی فرودست ارائه می‌دهد. سبک او که گاهی با عنوان «گوتیک تریلر پارک» تگزاسی توصیف شده، خشونت عادی‌شده‌ی فرهنگ عامه را با طنزی سیاه درمی‌آمیزد؛ خشونتی که به‌جای آن‌که تنها تکان‌دهنده باشد، واجد لحنی افشاگرانه است-نوعی سرگرمی بیمارگونه که هم ما را می‌خنداند و هم شرم‌زده‌مان می‌کند.
استقبال از نمایش در صحنه‌های بین‌المللی، از برادوی تا وست‌اند لندن، و دریافت جوایزی چون فرینج‌فرست، گواهی بر جسارت و نیروی درونی اثر است. منتقدان، از جمله نشریه‌ی Revivals، بر توانایی لتس در تلفیق رئالیسم بی‌رحمانه با ساختار دراماتیک پرکشش تأکید کرده‌اند؛ اثری که نه‌تنها با مخاطب همدلی نمی‌کند، بلکه او را در دل کابوسی واقعی فرو می‌برد و ناگزیرش می‌کند با پرسش‌هایی دشوار درباره‌ی اخلاق، قدرت، فقر و بقا روبه‌رو شود.
"جو آدمکش" نمایشی است کوتاه اما برنده، تیره اما افشاگر، آزاردهنده اما غیرقابل‌چشم‌پوشی؛ اثری که با بهره‌گیری از سناریوهای شوک‌آور، بی‌پرده به دل تاریکی زندگی خانوادگی و اجتماعی در طبقات فرودست آمریکا می‌زند. لتس با لحنی خشن و صادق، ما را وامی‌دارد که نه‌تنها از آنچه می‌بینیم بترسیم، بلکه از آنچه عادت کرده‌ایم به آن نگاه نکنیم، شرم کنیم.