حکمت اشراق را گاه از دید ابن‌سینا بررسی کرده‌اند و گاه از دید صدرالمتألّهین، و کمتر محقّقی همانند هانری کربن پیدا شده است که اسرار سهروردی را نه از ظنّ خود، بلکه از درون تعالیم او جستجو کند، ولی همین فیلسوف اخیرالذکر نیز مع‌الاسف با توقّف در نیمه‌‌راه، لباب حکمت اشراق را با آراء و اهواء مانویه و اسمعیلیه و آذرکیوانیه، و به‌ویژه با مطالب شیخیه، پاک در هم آمیخته است. عنصر اصلی حکمت سهروردی، طلب خمیرۀ ازلی و ابدی- یا پوریوتکیشی به لفظ پهلوی- است که شیخ اشراق آن را در سه سنّت ایرانی و اسلامی و یونانی جسته و یافته است. حکمت ایرانی در زبان و بیان سهروردی، حکمت خسروانی یا حکمت فهلوی نام گرفته و او خصوصا در چارچوب کتاب حکمةالاشراق در پی احیاء و تجدید آن بوده است. در کتاب حاضر که گونه ای درسنامه به شمار تواند رفت، با کاوش در متون دو زبانه‌ای مانند هیاکل‌النّور و الواح عمادی - هر دو از شیخ اشراق - و جزئی از شاهنامۀ فردوسی و کل نامۀ تنسر و پاره‌ای از متون اندرزی پهلوی و جملگی آبان‌یشت اوستا، کوشیده‌ایم تا دریابیم که ابعاد گوناگون احیاء حکمت فهلوی چیست؟ همچنین، حکمت اشراق صرفا در جنبۀ بحثی و استدلالی خلاصه نمی‌شود، و جنبۀ ذوقی آن هرگز کم‌اهمّیّت نیست. به همین مناسبت، ترجمه و توضیح دعای صباح حضرت امیر(ع) که گنج شایگان اشراق و عرفان باشد، به‌منزلۀ زیب و زیور رخشان یا شمسۀ این دفتر است.
کتاب آشنایی با حکمت فهلوی
موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران