فعالیت دانشگاهی دربردارندۀ انواعی از گفتارها و کردارها است که همچون هر گفتار و کردار انسانی ارادی دیگر، می‌تواند در معرض داوری اخلاقی قرار گیرد. این داوری‌ها میتوانند سلبی و ناظر به اعمالی باشند که از ارزش فعالیت دانشگاهی می‌کاهند؛ در ایـن صـورت، اقسـامی از فعالیـت‌های دانـشگاهی، از نـظـر اخــلاقــی، نـادرســت شـمــرده مـی‌شــونــد و شـخـص دانــشگـاهـی از ارتــکاب آن‌ها بازداشتـه می‌شود؛ همچنین، می‌توانـنـد ایجابی باشند و اعمالی را نشان دهند کـه بر ارزش فعـالیـت دانـشگاهی می‌افزاینـد؛ دراین صورت، اقـسامـی از فعالیت‌های دانشگاهی، از نظر اخلاقی، درست و حتی، به‌بیانی قوی‌تر، وظیفه شمرده می‌شوند. آیا این تلقی کلی از اخلاق فعالیت دانشگاهی برای ارزیابی اخلاقی آنچه دانشگاهیان انجام می‌دهند کفایت می‌کند و آیا می‌تواند راهنمایی برای رشد اخلاقی آنان باشد؟ استدلال اصلی این کتاب آن است که نظریۀ فضیلت، هم در وجه عملی هم در وجه فکری خود، برای ارزیابی فعالیت دانشگاهی مبنای نظری مناسبی فراهم می‌کند. فضیلت‌های اخلاقی و فکری خصلت‌هایی هستند که میتوانند فعالیت دانشگاهی را کمال بخشند و، در نقطۀ مقابل، رذیلت‌های اخلاقی و فکری خصلت‌هایی هستند که فعالیت دانشگاهی را تنزل می‌دهند و از کارکرد مناسب و ارزشمند باز می‌دارند. علاوه بر اهمیت خصلت‌های منشی فضیلت‌مندانه در تک‌تک افراد، ساختاری نیز که افراد در آن زندگی و فعالیت می‌کنند باید از ویژگی‌هایی برخوردار باشد که ظهور این خصلت‌ها را میسّر کند. بر همین اساس، علاوه بر منش فضیلت‌مندانۀ دانشگاهیان، نیازمند دانشگاه به‌مثابۀ نهاد فضیلت‌مند هستیم، نهادی آزاد، مستقل و واجد روابط دانشگاهی فضیلت‌مندانه. نگریستن به زندگی و عمل الگوهای دانشگاهی فضیلت‌مند راهبر ما به سوی آراستگی به فضیلت‌های اخـلاقـی و فکــری در کــار دانـشگاهـــی و ســاختــن دانــشــگاه بــه‌منـزلۀ نـهــادی فضیلت‌مند است.
کتاب فضیلت فکری در کار دانشگاهی
موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران
امیرحسین خداپرست
