کتاب فرهنگ ساختاری واژگان پارسی (دو جلدی)

«فرهنگ ساختاری واژگان پارسی»‌ که فرهنگ الفبایی ریشه‌ها و وندهای زبان پارسی به شمار می‌آید، پس از «فرهنگ کوچک بلوچی پارسی و پارسی بلوچی» و «رخشانک» سومین نبیگی است که به پشتیبانی پارسی‌انجمن از سوی نشر شورآفرین چاپخش می‌شود.

«فرهنگ ساختاری واژگان پارسی» در دو پوشینه فراهم گردیده‌است. پوشینه‌ی یکم، یا خود فرهنگ، به سامان الفبایی است و هر کس می‌تواند بدانچه نیاز دارد در فرهنگ بجوید و به خواست خویش دست یابد. برای آن‌که هر خواننده‌یی بسادگی بتواند از این فرهنگ بهره گیرد، نکته‌ها و گزارشها و پیش‌آگاهیها و راهنماییهای بایسته نیز در پوشینه‌ی دوم یا پیوستها آورده شده است. گفتنی است که این فرهنگ با واژه‌های سره پارسی یا به دیگر گفته «سراسر پارسی‌» فراهم گردیده است.

دکتر ضیاءالدین هاجری انگیزه‌ی خویش را از فراهم‌آوری «فرهنگ ساختاری واژگان پارسی»‌ چنین می‌داند: «به یاد دارم که میان سالهای ۱۳۴۰ تا ۱۳۴۵ خورشیدی روزانه چندین پنگان به سنجش میان دستورزبانهای فارسی، انگلیسی، فرانسوی و تازی سرگرم بودم و از همان زمان بود که پیوسته با این کار آرام‌آرام به‌سوی کامه و آرمان خود گام برمی‌داشتم. از همان روزگار با خود می‌اندیشیدم که چرا زبان پارسی ما به این بی‌سروسامانی کشانده شده است. چرا ما هم مانند برخ کشورها نباید فرهنگی یا واژه‌نامه‌ای رسا و روشمند برای شناسایی واژگانمان داشته باشیم؟ پس، بر آن شدم که هر جور است تا جایی که در توش و توان دارم، بدین کار بپردازم. پس از انجام دادن سخنرانیها و نگارش جستارها و فراهم کردن فرهنگهای گوناگون (فرهنگ نامه‌ها، فرهنگ وندهای زبان فارسی، فرهنگ ساختاری واژگان فرانسه، فرهنگ بیست‌هزار و…) سرانجام آرام‌آرام خود را آماده کردم تا آنچه در درازنای زندگی در این زمینه‌ها پژوهش و بررسی کرده‌ام، همگی را گردآوری کنم و برای فراهم ساختن «فرهنگ ساختاری واژگان پارسی‌» بکوشم و آن را در دسترس همگان بگذارم.»

هاجری سپس درباره روش کار خویش می‌افزاید: «آنچه از سالیان پیش خوانده و در کنار هر رویه نکته‌هایی را یادداشت کرده بودم، برای آنها برگیزه‌هایی فراهم ساختم. چون پایه و مایه‌ی کارم همان «سانیز‌» سراستاد محمود حسابی، همانا (۱۵۰۰ ریشه، ۶۰۰ پسوند، ۲۵۰ پیشوند) بود، بدین‌روی، با همین سانیز نامدار، کار را آغازیدم. در سال ۱۳۷۷ خورشیدی از ۸۵۰ وند، چیزی نزدیک به ۷۵۰ تا از آنها را در «فرهنگ وندهای زبان فارسی‌» آورده بودم. در آن سال چون کامه‌ام پارسی‌نویسی نبود، تنها پیشگفتار آن فرهنگ را به پارسی نوشتم. آرام‌آرام از همان سال ۱۳۷۷ خورشیدی، بی‌درنگ پس از چاپ فرهنگ وندها و فرهنگ ساختاری واژگان فرانسه، پیوسته برگیزه‌های بایسته را فراهم می‌کردم. با دستیابی به دبیزه‌های تازه، توانستم تا آن‌جا که در توش و توانم بود به دنبال ۱۵۰۰ ریشه‌ی زبان پارسی باشم. در این زمینه جست‌وجوهای بایسته را انجام دادم، برگیزه‌های فراهم‌شده را به سامان الفبایی، برای ریشه‌ها و برای وندها جداگانه چیدم.»

هاجری در پایان می‌گوید: «به پندار و باور من، بی‌گمان از راه بازیابی و زنده کردن واژگان پارسی و کوشایی در بازگویی برداشتهای دانشی، تخشایی، هنری، پیشه‌یی، فرهنگی، هازمانی، کدیوری، به زبان پارسی، آن هم به گونه‌ی یکسان در همگی زمینه‌ها، کار پیشبرد دانش و پژوهش، در این روزگاران والایش و سرافرازیهای دانشی، بسیار آسان و ساده‌تر خواهد شد.»

(برگرفته از متن ناشر)