درباره ی کوروش مورخین معتقدند که شاهی بوده با عزم و حزم و عاقل و رئوف. کاری که شروع می کرد، تا آخرش می رفت و هیچ کاری را ناقص نمی گذاشت. در موارد مشکل به عقل بیش از قوه متوسل می شد و بر خلاف پادشاهان آسور و بابل و غیره، با مردم مغلوب رئوف و مهربان بود. به پادشاهان مغلوب به اندازه ای مهربانی می کرد که آنها دوست صمیمی کوروش شده، در مواقع مشکل به او یاری می نمودند. با مذهب و معتقدات ملل کاری نداشت، بلکه آداب مذهبی آنها را محترم می داشت.
آریان ها وقتی به ایران آمدند به طوایف و اقوامی تقسیم شده بودند. هر کدام از این طوایف و اقوام جاهایی را از فلات ایران اشغال کرده، به طرز ملوک الطوایفی زندگانی نمودند. مهم ترین این اقوام یا مردمان به ترتیب تاریخی سه قوم بودند مادی ها پارسی ها پارتی ها این سه قوم در ازمنه تاریخی دولت های بزرگ تشکیل نمودند و کارهای مهم کردند. غیر از این ها اقوام دیگری نیز بودند مانند باختری ها در باختر و کرمانی ها در کرمان و ورکانی ها در گرگان و هرخواتی ها در رخج (جنوب افغانستان کنونی) و غیره. ذکر هر کدام از این مردمان در جای خود می آید. از آریان های ایرانی که در حوالی فلات ایران می زیستند باید اسم دو قوم را مخصوصا در نظر داشت.
۱- اریانی ها در ولایات واقعه بین ارس و کورا و دریای خزر
۲- آلان ها یا آس ها در اراضی پشت کوه های قفقاز به طرف شمال
آوای مهدیس
