کتاب ابتدا شرح حال پادشاهی کمبوجیه، فرزند کورش کبیر را بیان میکند و از خدمان داریوش به کمبوجیه می‌گوید و سپس به شیوه داستانی مسائلی را که موجب شد او نتواند پادشاه موفقی شود، بیان میکند. کتاب شرح حال کاملی از داستان داریوش را پیش از رسیدن به پادشاهی عنوان میکند.از نحوه به قدرت رسیدن کموجیه تا لشکرکشی او به مصر و سپس داستان بردیای دروغین و مرگ کمبوجیه.
پس از آن داستان پادشاهی داریوش بزرگ و نبوغ نظامی و سیاسی و خردمندی و آگاهی او شرح داده می‌شود.نظم ادارای و بروکراتیکی که داریوش بزرگ با تفکرات بی‌نظیر خود ایجاد کرد بعدها و حتی هزاران سال بعد مورد تقلید حکومت‌های متعدد قرار گرفت.
او موفق شد تا امنیتی را که به زحمت و با قدرت شمشیر ایجاد نموده بود، با صلح و تدبیر حفظ کند. برای اجرای دقیق قانون جدید، دست به ایجاد سازمان های اداری و نظامی مناسب زد که قانون جدید می‌بایست کار حفظ عدالت و امنیت را سرعت می‌بخشید.
او با تمرکز قدرت کوشید نظم و قانون را در امپراطوریش فراگیر کند. کل امپراتوری را به بیست و سه ولایت تقسیم نمود.
کتاب داریوش پسر ویشتاسب
تیرگان