کتاب دین پژوهی و آینده دین

کتاب «دین‌پژوهی و آینده دین» اثر ارزشمند قاسم پورحسن، استاد دانشگاه علامه طباطبایی و زهرا حاجی شاه‌کرم می‌باشد. این کتاب به بررسی جامع مسائل پیرامون آینده دین و دین‌پژوهی می‌پردازد. نویسندگان معتقدند که ایده پایان دین یک پندار است و دین پایان‌ناپذیر است. آنها هشدار می‌دهند که با مرگ دین، همه ارزش‌ها فرو می‌ریزد و انسان بی‌سکونت خواهد شد. کتاب در گفتار‌های متفاوت و با موضوعات متنوع تنظیم شده است که عبارتند از: 1. تصویرهای جدید از دین و تمایز میان فربگی دینداری و بی‌فروغی دین؛ 2. جهان‌های معنا، سرشت دین و انتظارات بشر از دین؛ 3. مفهوم خدا و تصویرهای گوناگون دین‌داران از خدا؛ 4. پدیدارشناسی دین در دوره‌های مختلف و رویکردهای سنتی و پویا؛ 5. جریان‌های اساسی دین‌پژوهی از جمله جامعه‌شناسی دین، نظریه‌های منشأگرایانه، کارکردگرایانه، معنابخشی، تکامل‌گرایی و رویکردهای روانشناختی؛ 6. آینده دین از منظری متفاوت و امکان حضور دین متافیزیکی در آینده.
نویسندگان معتقدند که معنای دین و مفهوم خدا در 200 سال اخیر دچار تحولات اساسی‌ شده و دلالت‌های متفاوتی از آن ظهور کرده است. آنها تأکید می‌کنند که پیشگویی درباره آینده دین صرفا گمان است و باید آینده دین را براساس شرایط و موقعیت کنونی آن مورد توجه و تبیین قرار داد. در این کتاب، رویکردها و نظریه‌های مختلف دین‌پژوهی از جمله جامعه‌شناسی دین، نظریه‌های منشأگرایانه، کارکردگرایانه، معنابخشی، تکامل‌گرایی و رویکردهای روانشناختی به‌طور مفصل بررسی و نقد می‌شوند. همچنین پدیدارشناسی دین در دوره‌های مختلف و رویکردهای سنتی و پویای آن مورد تحلیل قرار می‌گیرند. در گفتار پایانی، آینده دین از یک منظر متفاوت مورد بحث قرار می‌گیرد و این پرسش مطرح می‌شود که آیا امکان حضور دین متافیزیکی یا سنتی در آینده وجود دارد؟ نویسندگان معتقدند که اگر جهان آینده را با سیطره تفکر متاورسی یا شکلی از آن بدانیم، دین چگونه تداوم‌ یافته و چه هویت و نقشی خواهد داشت؟ ایده محوری این اثر این است که گوهر دین، پایان‌ناپذیر، قیاس‌ناپذیر و جایگزین‌ناپذیر است. آنها پیش‌بینی می‌کنند که دین آینده، انسانی‌تر، اخلاقی‌تر و متواضعانه‌تر خواهد بود و برای بقا و تداوم باید به هم‌سخنی با انسان و نیازهای بنیادین او روی آورد.
در کل، این کتاب با رویکردی جامع و انتقادی، به بررسی آینده دین و دین‌پژوهی از منظرهای مختلف می‌پردازد و تلاش می‌کند تا افق‌های جدیدی را در این زمینه بگشاید و با بررسی نقادانه، دریچه‌ای جدید از مسائل دینی به مخاطبین خود بگشاید.