کتاب مکتب تفکیک: تاریخ و گفتمان

کتاب «مکتب تفکیک: تاریخ و گفتمان» اثر ارزشمند حسن انصاری قمی، پژوهشی جامع و دقیق در مورد یکی از مهم‌ترین جریان‌های فکری معاصر در حوزه علمیه خراسان است. این کتاب حاصل پانزده سال تحقیق و تتبع نویسنده درباره ابعاد مختلف علمی و فکری مکتب معارفی خراسان، معروف به مکتب تفکیک، می‌باشد.
ساختار کتاب در سه بخش اصلی تنظیم شده است: 1. پیش‌زمینه‌های تاریخی مکتب تفکیک: در این بخش، نویسنده به بررسی ریشه‌های تاریخی این مکتب می‌پردازد و ارتباط آن را با جریان‌هایی چون غلات شیعه، شیخیه، نصیریه، اندیشه‌های شیخ مفید و اخباریه مورد کنکاش قرار می‌دهد. این بخش به ویژه بر تفکر حدیث‌گرایی مکتب تفکیک و مخالفت آن با شیوه‌های تفکر عقلی و فلسفی تمرکز دارد. 2. مکتب تفکیک و میراث میرزا مهدی اصفهانی: بخش دوم به بررسی آثار و تحقیقات میرزا مهدی اصفهانی، به عنوان بنیانگذار این مکتب، اختصاص یافته است. در این قسمت، منابع فکری و تأثیرات مکاتب مختلف بر اندیشه‌های وی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. 3. مکتب تفکیک در تقابل با فلسفه: در بخش سوم، نویسنده به تقابل مکتب تفکیک با فلسفه اسلامی، به ویژه فلسفه صدرایی، می‌پردازد. همچنین، سیر تحول انتقادات به فلسفه از مکتب شیخی تا مکتب تفکیک مورد بررسی قرار گرفته و دلایل ضرورت نقد مکتب تفکیک تشریح شده است. نویسنده با رویکردی تحلیلی و انتقادی، به بررسی زمینه‌های شباهت برخی آرای بزرگان مکتب تفکیک با مبانی تشیع قدیم و پیشا-عقلی اصولی، و همچنین برخی مکاتب غلو شیعی پرداخته است. این رویکرد به خواننده کمک می‌کند تا درک بهتری از ریشه‌های فکری و تاریخی این مکتب به دست آورد. یکی از نقاط قوت این کتاب، بررسی دقیق میراث فکری و قلمی آیت‌الله میرزا مهدی اصفهانی است. نویسنده با موشکافی، تأثیرات مکاتب فکری مختلف بر اندیشه‌های این شخصیت کلیدی را مورد بررسی قرار داده است. در بخش مربوط به تقابل مکتب تفکیک با فلسفه اسلامی، انصاری قمی تلاش کرده، فلسفه‌ستیزی این مکتب را در بافتار تاریخی آن مطالعه کند. این رویکرد باعث می شود خواننده فهم بهتری از دلایل و زمینه‌های این مخالفت ها به دست آورد. پیوست‌های پایانی کتاب، شامل یادداشت‌های نویسنده، اطلاعات تکمیلی ارزشمندی را در اختیار خواننده قرار می‌دهد.
در نهایت، «مکتب تفکیک: تاریخ و گفتمان» کتاب مهمی است که با رویکردی علمی و پژوهشی، ابعاد مختلف یکی از مهم‌ترین جریان‌های فکری معاصر در حوزه‌های علمیه را مورد بررسی قرار داده است. این کتاب برای پژوهشگران، طلاب و علاقه‌مندان به تاریخ اندیشه اسلامی اثری شایسته است و می‌تواند به درک بهتر تحولات فکری در حوزه‌های علمیه کمک شایانی کند.