کتاب پناهگاه زمان

«پناهگاه زمان» رمانی نوشته‌ی گئورگی گاسپادینف، نویسنده‌ی اهل بلغارستان است. این رمان گرچه سال 2020 به زبان بلغاری منتشر شده است اما ترجمه‌ی انگلیسی آن سال 2023 توانست جایزه بوکر را از آن خود کند. گاسپادینف در این کتاب ماجرای کلینیک روانپزشکی در شهر زوریخ را روایت می‌کند که روانپزشکان آن در پی یافتن درمان‌هایی برای نجات افراد از عوارض بیماری آلزایمر هستند.
شخصیت‌های اصلی این کتاب راوی ناشناس و روانپزشکی به نام گوستین هستند که کلینیک روانپزشکی متعلق به آن‌ها است. هر طبقه از کلینیک یک دهه از زندگی بیماران را با جزئیات پیچیده، بازسازی می‌کند و هدف آن انتقال بیماران به گذشته برای مرور خاطراتشان است. راوی برای پیدا کردن اشیا و امکانات مربوط به خاطرات گذشته بیماران به کشورهای مختلفی سفر می‌کند و همین موضوع باعث می‌شود تا کلینیک آن‌ها شهرت جهانی پیدا کند و افراد سالم هم برای فرار از زندگی یکنواخت خود به کلینیک مراجعه می‌کنند. مردم در پی آن هستند تا دهه‌های مختلف زندگی خود را بازسازی کنند. این موضوع باعث می شود تا کلینیک‌های بیشتر در نقاط مختلف با همین رویکرد تاسیس شوند و ایده‌ی آن‌ها گسترش پیدا می‌کند و به موضوعی فراگیر در اروپا تبدیل می‌شود. ولع مردم برای زندگی در گذشته و فرار از واقعیات روزمره و یکنواخت، دولت‌ها را به سمت برگزاری همه پرسی در این مورد سوق می‌دهد و در نهایت رفراندومی در سراسر اروپا برگزار می‌شود تا تصمیم بگیرند که هر کشور کدام دهه در گذشته را بازسازی کند و آن را به آینده ببرد.
داستان «پناهگاه زمان» چهارمین رمان گاسپادینف است که به زبان انگلیسی ترجمه شده و درواقع زندگی انسان مدرن را در چهارچوب زمان نقد می‌کند. این کتاب سال 2020 در بلغارستان در صدر کتاب‌های پرفروش‌ها قرار گرفت و جایزه اروپایی استرگا را همان سال به دست آورد.