کتاب رمز و داستان های رمزی در ادب فارسی

زندگی ابن سینا ، برخلاف فارابی ، توام با زهد و سلوکی صوفیانه نبود ، اما وی در اواخر عمر به نوشتن آثاری دست زد که توجه و تمایل وی را به تصوف نشان میدهد . این دسته از آثار وی را باید اجزایی از حکمة المشرقیین او شمرد که چنان که خود در مقدمه منطق المشرقیین می گوید ، میخواست آن را در مقابل فلسفه مشایی قرار دهد . ابن سینا در نمط های هشتم ، نهم و دهم از کتاب الاشارات و التنبیهات آنچه را صوفیه درباره عقاید خویش گفته اند ، تصدیق و تحلیل می کند . خوارق عادات صوفیان را از ترک غذا برای مدتی دراز ، انجام کارهای دشوار ، قدرت بر اخبار غیب و قدرت تصرف در عناصر را ممکن می شمارد و نیز در جایی از همین کتاب ، هنگام سخن از رویت غیب و اطلاع از آن ، به تجارب شخصی خود در این زمینه اشاره می کند . از میان رساله های متعدد ابن سینا در ارتباط با عقاید صوفیانه و حکمت اشراقی ، سه داستان رمزی حی بن یقظان و رسالة الطیر و سلامان و ابسال را می توان تعبیر و حکایتی از تجارب روحانی وی شمرد . ابن سینا در ۴۲۸ هجری درگذشت . بیست و دو سال پس از مرگ وی ، ابوحامد غزالی در طوس متولد شد . در زمان وی سلجوقیان صاحب قدرت بودند ، مدتی از عمر غزالی در نظامیه هایی گذشت که خواجه نظام الملک ، وزیر مقتدر سلجوقیان ، تأسیس کرده بود . تأسیس نظامیه ها هم به منظور رقابت با مدرسة الأزهر بود ، که قرنی بیشتر توسط خلفای فاطمی مصرة تأسیس شده بود ، و هم برای حمایت از مذهب سنت و حفظ قدرت از طریق جلب فقها و علمای اهل ظاهر بود که در همه آسیای غربی ، از شام تا خراسان ، به دفاع از آن کمر بسته بودند .