کتاب موسی و گرشاسپ، اردشیر و هرود

«موسی و گرشاسپ، اردشیر و هرود: پژوهش تطبیقی متون پهلوی و تلمود بابلی» نوشته آزاده احسانی چمبلی، یک بررسی نوآورانه از ارتباط میان روایات یهودی و ایرانی در دوران باستان ارائه می‌دهد. این کتاب، که بخشی از مجموعه «Bibliotheca Iranianica» و جلد پنجم از سلسله «مطالعات زرتشتی» است، به بررسی تأثیرات و تعاملات میان متون تلمودی و زمینه فرهنگی و تاریخی ایران می‌پردازد. اثر احسانی که در سال 2020 منتشر شده، نقشی مهم در زمینه‌های دین تطبیقی، مطالعات تلمودی و تاریخ ایران ایفا می‌کند.
این کتاب به کاوش در تعاملات پیچیده میان فرهنگ‌های یهودی و ایرانی در دوران باستان می‌پردازد و به‌طور خاص به تأثیرات و انعکاسات متون تلمودی در زمینه فرهنگی ایرانی توجه می‌کند. نویسنده با تحلیل دقیق و انتقادی، روایات خاص تلمودی را که شامل شخصیت‌های تاریخی مانند موسی، گرشاسپ، اردشیر و هرود می‌شود، مورد بررسی قرار می‌دهد و به بررسی چگونگی شکل‌گیری و توسعه این داستان‌ها در ارتباط با سنت‌های ایرانی و زرتشتی می‌پردازد. یک بخش کلیدی از تحلیل احسانی، بررسی شخصیت گرشاسپ، پادشاه ایرانی در متون تلمودی است. او با مقایسه این شخصیت با افسانه‌ها و شخصیت‌های تاریخی ایرانی، به‌وضوح شیوه‌های ترکیب داستان‌های یهودی با زمینه‌های فرهنگی و تاریخی ایرانی را نشان می‌دهد. این مطالعه به تحلیل نحوه تعامل داستان‌سرایان یهودی با سنت‌های ایرانی و تأثیر متقابل این تعاملات بر روایت‌های یهودی می‌پردازد. کتاب همچنین به پیامدهای گسترده‌تر این روایات برای درک داینامیک‌های فرهنگی و سیاسی آن زمان پرداخته و بررسی می‌کند که چگونه تلمود بابلی که در دوره حضور پررنگ یهودیان در ایران تولید شد، تحت تأثیر و تأثیرپذیری متقابل با سنت‌های ایرانی قرار‌گرفته است. این تحلیل بین‌فرهنگی روش‌هایی را که یهودیان با همسایگان ایرانی خود از طریق روایت‌های مشترک و متنوع درگیر بودند، آشکار می‌کند و به بررسی نحوه مذاکره درباره هویت و ارزش‌ها در این بستر می‌پردازد.
«موسی و گرشاسپ، اردشیر و هرود: پژوهش تطبیقی متون پهلوی و تلمود بابلی» اثری پیشگام است که به بررسی تعاملات فرهنگی و تاریخی میان یهودیان و ایرانیان در دوران باستان می‌پردازد. تحلیل تفصیلی آزاده احسانی چمبلی، نه‌تنها درک ما از تلمود بابلی را عمق می‌بخشد، بلکه تعاملات پویا بین فرهنگ‌های یهودی و ایرانی را نیز برجسته می‌کند. این کتاب منبعی ضروری برای محققان تاریخ باستان، دین تطبیقی و مطالعات تلمودی است و بینش‌های ارزشمندی را درباره شبکه پیچیده تبادل فرهنگی که ویژگی این دوره تاریخی است، ارائه می‌دهد.