کتاب هگل و اندیشه فلسفی در روسیه

کتاب «هگل و اندیشه فلسفی در روسیه، 1830-1917» نوشته گی پلانتی-بونژور، یک پژوهش عمیق درباره تأثیر فلسفه هگل بر تفکر فلسفی و سیاسی روسیه در قرن نوزدهم است. این کتاب که در سال ۱۹۷۴ در مجموعه «آرشیو بین‌المللی تاریخ ایده‌ها» منتشر شده، به بررسی نحوه دریافت، اقتباس و نقد ایده‌های هگل توسط روشنفکران روسی در دوره‌ای پرتنش می‌پردازد.
نویسنده این اثر را در بستر سیاسی و اجتماعی روسیه تزاری می‌نگرد، جایی که حکومت و مقامات سیاسی نسبت به فلسفه و تفکر آزاد با شک و سوءظن برخورد می‌کردند. با این حال، فلسفه هگل از طریق محافل فلسفی مانند انجمن استانکویچ و انجمن هرزن-اوگارف به شدت مورد توجه روشنفکران قرار گرفت. کتاب در بخش ابتدایی به مناقشات ایدئولوژیک میان غرب‌گرایان و اسلاووفیل‌ها اختصاص یافته که نشان‌دهنده تنش‌های فکری آن دوره است. پلانتی-بونژور به شیوه‌های مختلفی که متفکران روسی با فلسفه هگل مواجه شدند می‌پردازد. برخی تنها روش دیالکتیکی هگل را پذیرفتند، در حالی که نظام فلسفی کامل او را رد کردند. برای نمونه، اسلاووفیل‌ها هگل را به دلیل دیدگاه‌های کل‌نگر و انتزاعی‌اش محکوم کردند و فلسفه او را غرب‌زده و بی‌ارتباط با فرهنگ روسی می‌دانستند. در مقابل، متفکرانی مانند هرزن، با وجود نقدهایی به کل نظام هگل، جنبه‌هایی از تفکر هگلی را در فلسفه خود وارد کردند. این کتاب نشان می‌دهد که چگونه اندیشه هگل در دهه ۱۸۶۰ میلادی بر گروه‌های پوپولیست و دموکرات‌های مردمی تأثیر گذاشت. این گروه‌ها تلاش کردند تا دیالکتیک هگلی را با ماتریالیسم ترکیب کنند و از این ترکیب برای توسعه ماتریالیسم دیالکتیکی بهره ببرند. چهره‌هایی مانند پلچانف و حتی لنین به شکلی انتقادی اما موثر، از روش دیالکتیکی هگل برای تبیین نظریه‌های مارکسیستی خود بهره بردند.
کتاب «هگل و اندیشه فلسفی در روسیه» تحلیل مفصل و جامعی از تأثیر فلسفه هگل بر تفکر روسی ارائه می‌دهد. این اثر به‌خوبی نشان می‌دهد که چگونه اندیشه‌های هگل توسط متفکران روسی تصاحب، تغییر شکل و یا رد شده است. این مطالعه برای کسانی که به تاریخ فلسفه، فلسفه روسی و همچنین تأثیر متقابل اندیشه‌های فلسفی بین فرهنگ‌ها علاقه‌مندند، یک مرجع مهم و ضروری است.