کتاب هوش محیط زیستی

کیسه ی کرباسی هیندمارچ به این شعار که "من یک کیسه ی پلاستیکی نیستم"، آراسته شده بود. ایده ی آن از یک نقاشی که در 1929 توسط نقاش سورئالیست بلژیکی، رنه ماگرید، کشیده شده بود، گرفته شده بود؛ که یک لوله را نشان می داد و زیر آن نوشته شده بود "این یک لوله نیست". رنه ماگرید این نقاشی را خیانت تصاویر نامیده بود. و منظور او را مبنی بر این که تصویر هر چیز، خود آن چیز نیست و اشیا دقیقا آن چه به نظر می رسند، نیستند را مورد تاکید قرار می داد.

خودم روزی تی شرتی را از فروشگاهی خریداری کردم. بر روی تی شرت برچسب غرورآمیزی به چشم می خورد: "صد در صد پنبه ی ارگانیک"، که دنیایی از تفاوت ایجاد می کند. این ادعا هم درست است، هم غلط. اول ببینیم چه چیزی از آن درست است. در هنگام تولید این نوع پنبه آفت کش به کار نرفته است. برای تولید محصول پنبه در جهان به تنهایی ده درصد از کل آفت کش های جهان مصرف می شود. برای آماده کردن خاک به نحوی که بوته های جوان پنبه بتوانند رشد کنند، کارگران مواد ارگانوفسفات را بر روی خاک می افشانند تا هر بوته ای که بخواهد در رشد با پنبه رقابت کند، و نیز هر حشره ای که بخواهد بوته ی پنبه را بخورد، کشته شود. این مواد به سیستم مرکز اعصاب انسان ها آسیب می زنند. خاکی که به این ترتیب آماده می کنند، تا حدود پنج سال نیازی به آفت کش ندارد. در طول این پنج سال، حتی کرم ها که وجودشان برای سلامت خاک لازم است، برنمی گردند. سپس درست قبل از دروی محصول، مقداری علف کش بر روی پنبه می پاشند. حدود نیمی از این علف کش ها به جای پاشیده شدن روی پنبه، عملا سر از نهرها و زمین های نزدیک درمی آورند.

علی رغم همه ی این خسارتی که آفت کش ها وارد می کنند، شکی نیست که پنبه ی ارگانیک، حقیقتا از نظر محیط زیست خوب است. حالا جنبه های منفی را بررسی کنیم. مثلا پنبه عطش حیرت آوری دارد. برای رویاندن پنبه ی لازم برای ساخت یک تی شرت، حدود 2700 لیتر آب لازم است. دریای آرال عمدتا به دلیل نیاز آبیاری مزارع پنبه ی منطقه خشک شد. حتی خود کشت زمین، عوارض زیست محیطی خود را دارد و دی اکسیدکربن آزاد می کند. تی شرت ارگانیکی که من خریدم، به رنگ آبی تیره بود. نخ پنبه را با مواد صنعتی شیمیایی سفید می کنند، رنگ می کنند و آماده می سازند. این مواد شیمیایی حاوی کروم، کلر و فرمالدهید هستند، که هر کدام به طریق خاص خودشان سمی هستند. از این ها بدتر این که پنبه در مقابل جذب رنگ مقاومت می کند. و مقدار زیادی رنگ به داخل فاضلاب کارخانه می ریزد، که می تواند از رودهای محلی یا از آب های زیرزمینی سردرآورد.