کتاب گیتی از هیچ

پیش از این که جلوتر برویم، می خواهم چند کلمه ای درباره ی مفهوم "هیچ" بگویم - مبحثی که بعدا به تفصیل به آن خواهم پرداخت. چون به هنگام بحث درباره ی این پرسش در مجامع عمومی آموخته ام که چیزی بیش از این دیدگاه، فیلسوفان و الاهیات دانان مخالفم را برآشفته نمی کند که من دانشمند را چه به این حرفها که از "هیچ" واقعأ سردر نمی آورم. در این جا وسوسه میشوم که پاسخ دهم که الاهیات دانان در هیچ چیزی خبره نیستند.

یک سده پیش، اگر کسی "هیچ" را به عنوان فضای تهی و فاقد هرگونه شیء مادی واقعی تعریف می کرد، شاید اندک مخالفتی نصیبش میشد. ولی نتایج به دست آمده در سدهی گذشته به ما آموخته که فضای تهی به واقع با نیستی خدشه ناپذیری که پیش از آموختن بیشتر دربارهی کارکرد طبیعت بدیهی می گرفتیم، تفاوت بسیار دارد. اکنون، منتقدین آیین مدار به من گوشزد می کنند که من نمی توانم به فضای تهی "هیچ" اطلاق کنم و در عوض باید آن را "خلا کوانتومی" بنامم، تا بین آن با "هیچ" مورد نظر فیلسوفان یا الاهیات دانان تمایز گذاشته شود.

علم در گسترش درک ما از طبیعت سربلند بوده است، زیرا منش علمی بر سه اصل استوار است: ۱ تا جایی که شاهد و مدرک پیش می رود دنبالش برو؛ ۲ اگر کسی نظریه ای دارد، لازم است بخواهد به همان اندازه که در اثبات درستی اش می کوشد برای اثبات نادرستی اش نیز بکوشد؛ ۳ آزمایش، داور نهایی درستی است، نه خوشایندی حاصل از باورهای پیشین، و نه زیبایی با شکوهی که نثار مدل های نظری شخصی می شود.