کتاب دیوان سنایی غزنوی

ابوالمجد مجدودبن آدم سنایی شاعر بلند آوازۀ قرن ششم در اوایل یا اواسط نیمۀ قرن پنجم در غزنه متولد شد. خانوادۀ او از نژاد بزرگان و آزادگان بودند و مانند بیشتر خراسانیان آن روزگار مذهب حنفی داشتند. سنایی علوم رایج زمان خود را در جوانی فراگرفت. او از فلسفه و نجوم، هیأت، حکمت، کلام، هندسه، موسیقی، علوم قرآنی چون تفسیر و حدیث، ریاضی وطب اطلاع داشت و گاه اصطلاحات این علوم را در شعر خود به کار می برد. غالب تذکره نویسان به او لقب حکیم داده اند و مولانا نیز از او با عنوان «حکیم غزنوی» یادکرده است. اما بنابر قول شفیعی کدکنی در کتاب تازیانه های سلوک”به کار بردن لفظ حکیم برای سنایی بیشتر در مفهوم «حکیم الهی» و «عارف» است و نه حکیم به معنای مصطلحی که در مورد فردوسی و ناصرخسرو به کار می برند.
در ابتدا سنایی طبق عادت آن زمان به دربار سلاطین روی آورد و به دستگاه غزنویان راه پیدا نمود. او در ابتدا به مداحی پرداخت تا اینکه یکباره شیدا شد و دست از جهان و جهانیان شست. سنایی چند سالی از دوران جوانی را در شهرهای بلخ و سرخس و هرات و نیشابور گذراند. می گویند در زمانی که در بلخ بود به کعبه رفت. بعد از اینکه از مکه بازگشت مدتی در بلخ ماند. در سال ۵۱۸ ه.ق به غزنین برگشت. یادگار پر ارزش سفرهایش مقداری از قصاید وی می باشد. بعد از بازگشت به غزنین می گویند که خانه ای نداشت و یکی از بزرگان غزنین بنام خواجه عمید احمدبن مسعود به او خانه ای بخشید و سنایی تا پایان عمر در غزنین در عزلت به سر برد. و در این ایام مثنوی حدیقةالحقیقه را نوشت. نصایح و اندرزهای حکیم سنایی دلاویز و پرتنوّع، شعرش روان و پرشور و خوش بیان، و خود او، در زمرهٔ پایه گذاران نخستین ادبیات منظوم عرفانی در زبان فارسی به شمارآمده است.