کتاب اقتدارگرایی ایرانی در عهد قاجار

به گزارش خبرگزاری مهر:

کتاب دکتر محمود سریع القلم استاد دانشگاه شهید بهشتی با عنوان اقتدارگرایی ایرانی در عهد قاجار، برمبنای چند فرض نگاشته شده است؛ نخست ۴۴ خصیصه روان‌شناختی از خلقیات ایرانی (صفحات ۱۸-۲۱۶) که مانع جامعه‌سازی، نظام‌سازی و پیشرفت ایران بوده است. دیگری تعارض‌های بنیادین سه جریان موثر در نیمه دوم حکومت قاجار یعنی کنش‌گری روحانیت، بازار و روشنفکری علیرغم همکاری ظاهری و موقتی آن‌ها در پایین کشیدن بساط استبداد و برقراری حکومت مشروطه. سوم دخالت گسترده نیروهای خارجی بویژه روس و انگلیس در امور داخلی ایران. و چهارم ناآگاهی درباریان و سیاسیون و روشنفکران از تحولات سیاسی دنیا و لزوم موضع‌گیری‌های مناسب با این تحولات. سریع‌القلم بر اساس این چهار خصیصه به تبیین چگونگی بقا و قوت اقتدارگرایی شاهنشاهی قاجار در ایران پرداخته و برای تبیین خود از تاریخ هم مدد جسته است.

این کتاب که بارها از چارچوب ادعایی خود فراتر می‌رود و به خلقیات ایرانی که تا امروز نیز استمرار یافته و در مثال‌های متعددی از جمله عصبانیت‌های ناگهانی در مصادیقی چون تصادفات رانندگی و زیرپاگذاشتن دوستی‌های قدیم به دلیل یک بهانه جزئی و غیره بازتاب یافته است اشاره می‌کند و در جریان مقایسه با سه تیپ نظام سیاسی موجود در دنیا، یعنی نظام‌های سیاسی آزاد و توسعه یافته، نظام‌های سیاسی بسته و اقتدارگرا و نظام‌های سیاسی متحول شده (از اقتدارگرایی درآمده) سعی می‌کند با زبانی آشکار و پنهان، ادعای اصلی خود، یعنی چگونگی گذر از اقتدارگرایی به سمت تشکیل جامعه و دولت- ملت را برای ما بیان دارد. با این حال این روایت، نکاتی را ناگفته باقی می‌گذارد؛ نکاتی که در صورت گفته شده می‌توانند از در گفتگو با مولف وارد شوند