کتاب درآمدی تاریخی بر نظریه ی ادبی از افلاتون تا بارت

«درآمدی تاریخی بر نظریه ی ادبی از افلاتون تا بارت» نوشته ریچارد هارلند یک بررسی جامع از تحول نظریه ادبی غرب از دوران فلسفی باستان تا رویکردهای مدرن است. این کتاب، هم برای دانشجویان و هم علاقه‌مندان عمومی نوشته شده است و به بررسی نظریه‌پردازان کلیدی، ایده‌های آنها و تأثیر ماندگار این نظریات در زمینه مطالعات ادبی می‌پردازد. هارلند با ارائه یک نمای کلی از اندیشه‌های فلسفی و فرهنگی مختلف، روند تکامل نقد ادبی را از منظر تاریخی و فکری نشان می‌دهد.
این کتاب به ترتیب زمانی نوشته شده است و با بررسی نظریات افلاطون و ارسطو درباره نقش و کارکرد شعر آغاز می‌شود. افلاطون هنر را ماهیتا تقلیدی و گمراه‌کننده می‌داند، در حالی که ارسطو از طریق مفهوم کاتارسیس، از ارزش تراژدی دفاع می‌کند.
سپس هارلند به بررسی توسعه نظریه ادبی در دوره‌های مختلف تاریخی می‌پردازد:
1. «اندیشه قرون وسطی و رنسانس»: تأثیر الهیات مسیحی بر ادبیات و تأثیر نویسندگانی مانند سنت آگوستین و احیای ایده‌های کلاسیک در دوران رنسانس مورد بحث قرار می‌گیرد.
2. «روشنگری و رمانتیسم»: این بخش به تضاد میان عقل‌گرایی و تجربه‌گرایی قرن هجدهم با فردگرایی احساسی رمانتیک‌ها مانند ویلیام وردزورث و ساموئل تیلور کولریج می‌پردازد.
3. «رئالیسم و ​​مارکسیسم قرن نوزدهم»: در این بخش، ظهور رئالیسم در ادبیات و تأکید بر انعکاس واقعیت اجتماعی توسط نظریه‌پردازانی همچون گئورگ لوکاچ و تأثیر نقد مارکسیستی بر نظریه ادبی در قرن بیستم بررسی می‌شود.
4. «مدرنیسم و ​​فرمالیسم»: این دوره شاهد نقدهای مدرنیستی به رئالیسم است و نویسندگانی مانند T.S. الیوت و ازرا پاوند به سبک‌های تجربی‌تر پرداخته‌اند. همزمان، فرمالیست‌های روسی نظیر ویکتور شلوفسکی و رومن یاکوبسون تمرکز خود را بر ویژگی‌های ساختاری و زبانی متون ادبی گذاشتند.
5. «ساختارگرایی و پساساختارگرایی»: جنبش‌های ساختارگرایی و پساساختارگرایی با تمرکز بر زبان و نشانه‌ها، از جمله نظریات فردیناند دو سوسور، رولان بارت و ژاک دریدا، در این بخش به تفصیل بررسی می‌شوند.
موضوعات مهمی که در این کتاب بررسی می شود:
1. «کارکرد ادبیات»: از مباحث اصلی کتاب این است که ادبیات چه هدفی دارد؟ آیا برای آموزش، تفکر اخلاقی یا صرفا برای لذت است؟ این کتاب از نقد افلاطون تا ایده‌های بارت درباره مرگ نویسنده و نقش خواننده در خلق معنا، به این پرسش می‌پردازد.
2. «فرم در مقابل محتوا»: این تنش میان فرم و محتوا یکی از محورهای اصلی کتاب است که به ویژه در نقدهای فرمالیستی برجسته شده است. این دیدگاه فرم متون را بر محتوای آنها مقدم می‌داند.
3. «ایدئولوژی و قدرت»: بررسی پیوند میان ادبیات و ایدئولوژی و چگونگی نقش پویایی‌های قدرت در شکل‌گیری و تفسیر متون، به ویژه از منظر مارکسیسم و پساساختارگرایی، از دیگر موضوعات مهم کتاب است.
«درآمدی تاریخی بر نظریه ی ادبی از افلاتون تا بارت» منبعی ضروری برای علاقه‌مندان به نظریه‌های ادبی است. ریچارد هارلند با ارائه مقدمه‌ای جامع بر نظریه‌پردازان اصلی و مکاتب فکری، به خوانندگان کمک می‌کند تا درک بهتری از تکامل نقد ادبی و تأثیرات آن بر تحلیل‌های معاصر به دست آورند. این کتاب با بررسی ارتباط نظریات ادبی با تغییرات اجتماعی و فلسفی، راهنمایی ارزشمند برای مطالعه چارچوب‌های نظری است که همچنان به تحلیل ادبی شکل می‌دهند.