پیش از سال ۵۵۰ قبل از میلاد پارس ها نقش به سزایی در تحولات دنیا بازی نمی کردند اما در این سال پیروزی ها و فتوحات کوروش بر سلاطین همسایه آغاز گردید. کوروش یک نظامی نابغه بود، به طوری که بین سال های ۵۵۰ تا ۵۳۹ پیش از میلاد با فرماندهی موفق لشکریانش پیروزی های متعددی کسب نمود. گستردگی پهنه حکومت کوروش تا سال ۵۳۹ پیش از میلاد از شرق، رود سند در هندوستان و از غرب، آناتولی بود. این قلمرو حکومتی ۳۲۰۰ کیلومتر طول داشت.کوروش بزرگ یا کوروش کبیر، که کورش هم نوشته می شود، بنیان گذار و نخستین شاه شاهنشاهی هخامنشی بود که به مدت سی سال، در بین سال های ۵۵۹ تا ۵۲۹ پیش از میلاد، بر نواحی گسترده ای از آسیا حکومت می کرد. کوروش در استوانه ی خود که در بابل کشف شده، خودش را «فرزند کمبوجیه، شاه بزرگ انشان، نواده ی کوروش، شاه بزرگ انشان، نواده ی چیش پیش، شاه بزرگ انشان، از خانواده ای که همیشه پادشاه بوده است» معرفی می کند. به گفته ی هرودوت، کوروش نسب شاهانه داشته است و به جز کتسیاس، دیگر نویسندگان یونانی، ماندانا دختر آستیاگ را مادر کوروش دانسته اند و گزارش داده اند که کوروش حاصل ازدواج کمبوجیه یکم و ماندانا بوده است.
کتاب کوروش؛ خورشید ایران زمین
