کتاب «تجسسی در توهم اراده آزاد و مسئولیت اخلاقی» مجموعه‌ای است که توسط گرگ دی. کاروزو جمع‌آوری و ویرایش شده است و در صدد است تا به بحث‌های فلسفی و علمی پیرامون شک‌گرایی راجع به اراده آزاد و پیامدهای آن بپردازد. این کتاب تشکیل شده از مجموعه‌ای از مقالات مختلف است که اکثر آن‌ها در مورد وجود اراده‌ی آزاد و مسئولیت اخلاقی مواضع شکاکانه‌ای را ارائه می‌دهند. به طور کلی، تز اصلی کلیت مقالات این کتاب این است که مفاهیم سنتی اراده‌ی آزاد و مسئولیت اخلاقی به راحتی قابل پذیرش نیستند و ممکن است توهمی باشند. این شک و تردید در سال‌های اخیر رو به افزایش بوده است و فیلسوفان، روان‌شناسان و عصب‌شناسان بیشتری وجود اراده‌ی آزاد و مسئولیت اخلاقی را زیر سوال برده یا صراحتا انکار کرده‌اند و این امر باعث می‌شود که خواندن این کتاب برای پژوهشگران این حوزه هرچه بیشتر اهمیت یابد.
می‌توان گفت که کتاب به دو بخش اصلی تقسیم شده است:
1. تجسس‌های فلسفی: این بخش به بررسی ادله‌ی شک از منظر فلسفی می‌پردازد. این مقاله شامل بحث‌هایی درباره جبرگرایی، ناسازگاری، و همچنین مفهوم مسئولیت است و به پیامدهای این دیدگاه‌ها برای درک ما از فاعلیت اخلاقی می‌پردازند. یکی از مباحث کلیدی ارائه‌شده در بخش، عدم امکان مسئولیت نهایی است که توسط گالن استراوسون نوشته شده است. طبق این عقیده، برای اینکه یک فرد در نهایت مسئولیت اعمال خود را گردن بگیرد، باید در قبال آن عمل، آنگونه که هستد مسئول باشد، که به دلیل زنجیره علّی وقایع پیش از وجود فرد ممکن نیست.
2. تجسس‌های علمی: بخش دوم بر یافته‌های علوم رفتاری، علوم شناختی و عصب‌شناسی تمرکز دارد. این مقالات به یافته‌های تجربی جدیدی می‌پردازند که مفهوم اراده‌ی آزاد را به چالش می‌کشد. برای مثال در یکی از یافته‌های اخیر عصب شناسی اثبات شده است که قبل از تصمیم‌گیری راجع به هر عملی، در مغزمان تغییراتی رخ می‌دهد. بدین نحو، حتی اگر اعتقاد به مسئولیت اخلاقی عمیقا در سیستم‌های اجتماعی و حقوقی ما ریشه دوانده باشد، ممکن است با بررسی دقیق‌تر علل رفتار انسان، نتوان آن را توجیه کرد.
کتاب تجسسی در وهم اراده آزاد و مسئولیت اخلاقی
طرح نقد
گرگ دی کاروزو
