کتاب محاکمه

«تجربه‌های کوتاه» مجموعه‌ای از نمایشنامه‌ها و داستان‌های کوتاه از نمایشنامه‌نویسان و داستان‌نویسان مهم دنیا بود که سال‌ها پیش هر کدام در یک مجلد کوچک و کم‌حجم به چاپ رسیده بودند. «محاکمه» اثر پیتر هاندکه (هانتکه) یکی از کتاب‌های آن مجموعه بود که دوباره منتشر شده است. پیتر هاندکه برندۀ جایزه نوبل، نویسنده‌ای مهم و تاثیرگذار است. البته کار او محدود به نوشتن داستان نیست، او علاوه بر سرودن شعر، نمایشنامه و فیلمنامه نیز می‌نویسد. در کنار همۀ این فعالیت‌ها، فیلم هم می‌سازد. مخاطبان ادبیات و سینما در ایران او را پیش از دریافت جایزه نوبل، به واسطۀ همکاری با کارگردان مشهور آلمانی ویم‌وندرس و فیلم «زیر آسمان برلین» می‌شناختند. هاندکه هم فیلمنامۀ این فیلم را نوشته است و هم در کارگردانی فیلم با وندرس همکاری داشته است. یکی دیگر از فیلم‌های مشهور وندرس یعنی «ترس دروازه‌بان از ضربۀ پنالتی» نیز اقتباسی از رمانی به همین نام از هاندکه است.
«محاکمه» اثری مربوط به سال‌های جوانی هاندکه است. نویسنده‌ای که متاثر از نویسندگان بزرگی چون داستایفسکی، فاکنر و کافکاست. عنوان کامل این داستان «محاکمه، تقدیم به فرانتس کافکا» و در واقع ادای احترامی است به کافکا. «محاکمه» نام یکی از رمان‌های معروف کافکاست. هاندکه این رمان را دستمایه خلق داستان کوتاهش قرار داده است. می‌توان گفت این داستان کوتاه، خلاصه‌‌ای از رمان کافکا و یا به عبارت دقیق‌تر دنباله‌ای بر این رمان است. رمان محاکمۀ کافکا به گونه‌ای تمام می‌شود که گویی پایانی ندارد و حالا هاندکه در واقع پایانی بر داستان بدون پایان کافکا نوشته است.
هاندکه در ادبیات آلمان نویسنده‌ای آوانگارد محسوب می‌شود که بر زبان تاکید دارد و در کار نوشتن، اصالت را به زبان می‌دهد. هاندکه اعتقاد دارد زبان وسیله‌ای برای زیبا نشان دادن اثر نیست و در یک اثر ادبی، نباید بی‌پرده از عقاید و اندیشه‌ها گفت. برای نویسنده‌ای چون هاندکه اهمیتی ندارد او را دنباله‌رو کافکا بدانند. او در این اثرش نه‌تنها نام داستان را از کافکا گرفته است بلکه در سراسر این داستان می‌توان تاثیری را که از کافکا گرفته، به وضوح مشاهد کرد. کافکا «محاکمه» را این‌گونه شروع می‌کند: «بی‌شک کسی به یوزف کا تهمت زده بود، چون بی‌آنکه خطایی از او سر بزند، یک روز صبح بازداشت شد.» و داستان «محاکمه» هاندکه با این سوال شروع می‌شود: «چه کسی به یوزف کا تهمت زده است؟»
برای علاقمندان به آثار پیتر هاندکه و البته کافکا خالی از لطف نیست که این اثر کوتاه هاندکه را نیز بخوانند تا با یکی از آثار اولیۀ او آشنا شوند و سیر پیشرفت کار هاندکه را ببینند.