کتاب شازده حمام - جلد اول (در میان کردها)

مردم کرد حضور و نقش پررنگ و برجسته ای در خاطرات دکتر پاپلی یزدی داشته و دارند. از همان آغاز با سفری که ایشان به مهاباد و مناطق مرزی سردشت داشته اند، عمق آمیختگی و پیوند ژرف خاطرات «شازده حمام» و مردم کرد رقم می خورد و به گفتۀ خوشان «گویا سرنوشت ایشان با کرد پیوند خورده است». چنان که حتی در شمالی ترین نقطۀ مسکونی کرۀ زمین با یک کرد رویاروی می گردد. بدین سان بود که دست سرنوشت این استاد خوش ذوق شیرین سخن دست به قلم را در موقعیتی افکند که گوشه هایی از زندگانی، مراودات، فرهنگ، اخلاق و منش، اندیشه و باورهای کردها را در خاطرات خویش بگنجاند و چه زیبا و غرورآفرین این کار را کرده است.

در حقیقت آنچه در لابلای خاطرات شازده حمام دربارۀ مردم کرد و ویژگی ها و خصوصیات و برخی وقایع آن سالیان آمده و ثبت شده است، در جای دیگری نمی توان یافت. بخشی از ارزش و ارجمندی این اثر به نسبت کردها در همین نکته نهفته است. می توان با یک تحلیل محتوایی و آمارگیری و بررسی بسامد، جایگاه کرد و کردستان را در کتاب «شازده حمام» بازیافت؛ بسامد واژه های کرد/ کردی/ کردنشین در این کتاب در مجموع حدود 112 بار است و پیداست که بیشترین حجم این تکرار از آن واژۀ کرد است. همچنین واژۀ کردستان در حدود 93 بار است. این پدیده نشان از پیوند ژرف این خاطرات و نیز اطلاع نویسندۀ آن از اوضاع و احوال کردها و سرزمین شان و آمیختگی وی با این مردم دارد.

این پدیده را از زاویۀ دیگری نیز می توان بررسی کرد؛ بدین شرح که در جلد اول و دوم کتاب از مجموع 625 صفحه، 179 صفحه؛ در جلد سوم از مجموع 512 صفحه، 297 صفحه؛ و در جلد چهارم از مجموع 357 صفحه، 51 صفحه خاطراتی است که در میان کردها یا به گونه ای در پیوند با آنها شکل گرفته است. همچنین از بسامد نام شهرهای کردنشین می توان به بعد دیگری از این مطلب را تحلیل کرد؛ بدین شرح که شهر مهاباد در رأس همۀ شهرهای کردنشین قرار دارد و بسامد تکرار ان 185 بار است؛ رتبۀ دوم سردشت با بسامد 145 مرتبه و بجنورد با بسامد 102 بار در مرتبۀ سوم است. از این آمار پیوند شازده حمام با کردهای خراسان عمیق تر، پررنگ تر و گسترده تر به نظر می آید.

این کتاب دربرگیرندۀ خاطراتی است از دکتر پاپلی یزدی که در میان کردها و در ارتباط با آنها شکل گرفته است. در ضمن اینکه کوشیده شده نام نامه و جای نامه ای برای کتاب تهیه شود که نمایانگر شخصیت ها و نام شهر و روستا و جاهای مشخصی در مناطق کردنشین می باشد.