کتاب پایان تک زبانی

وقتی ما زبان مادری را از انسان‌ها دریغ می‌کنیم، بر وفق همۀ نظام‌های ارزش‌گذاری، مرتکب خطا می‌شویم.» این نخستین جملۀ مصطفی ملکیان، فیسلوف اخلاق و پژوهشگر برجستۀ علوم انسانی است. تبیین حق زبان مادری در چهار نظام ارزش‌گذاری حقوقی، اخلاقی، زیبایی‌شناختی و مصلحت‌‌‌اندیشانه توسط ملکیان اهمیت بسیار دارد چه، او از معدود اندیشمندانی است که این هر چهار حوزه را خوب می‌شناسد و آنقدر محرم است که سخن بیراه نگوید. او با دلایل دقیق در هر چهار نظام ارزش‌گذارانه ثابت می‌کند، محروم کردن انسان‌ها از کاربرد زبان‌مادری، کاری نابجا است. پاسخ او به آخرین پرسش، می‌تواند به‌ عنوان نتیجه این بخش از گفتگوی طولانی ما با ملکیان باشد: «‌‌با محرومیت انسان‌ها از آموزش زبان‌‌مادری، من معتقد هستم نه فقط یک ملت و یک گروه را از بین می‌بریم و نه فقط یک نسل را نابود می‌کنیم، فراتر از آن، انسانیت را از بین می‌بریم.