کتاب « مار در هنرهای بودایی و هندویی» " نمادشناسی هنر شرق (۲) " «نماد مار» را در هنرهای بودایی و هندویی مورد بررسی قرار می‌دهد، در عین ایجاز، وجوه مختلف این نماد و تجلیات گوناگون آن را در عرصۀ اسطوره‌شناسی، شمایل‌نگاری و هنرهای مربوطه در برمی‌گیرد. مطالب مندرج در کتاب شامل ۸ بخش اصلی است:در بخش اول به مفهوم واژه ناگا (مار) و اسطوره تولد ناگاها پرداخته شده است؛ در بخش دوم به جایگاه مار در آیین بودایی پرداخته‌ایم، و حکایات مندرج در متون را، در مورد بخش سوم – که از بخش‌های عمده کتاب است- به جایگاه مار در آیین هندویی مورد بررسی قرار گرفته؛ در ذیل این بخش هفت حکایت اساطیری که در آنها مار نقش نمادین و محوری دارد ذکر شده است. حکایات نقل شده از قدیم‌الایام تا عصر حاضر الهام بخش آثار متنوع و متعدد در عرصه‌های دینی هند بوده است.بخش چهارم به مفاهیم نمادین مار، براساس مندرجات متون مقدس، و استنباط از آثار هنری دینی، اختصاص یافته؛ شش مفهوم نمادین در ذیل این بخش آمده است . بخش پنجم به جلوه‌های نمادین مار در شمایل‌ها و بخش ششم به نقل مار در تشریفات آیینی اختصاص یافته است؛ در بخش هفتم جلوه‌های متنوع مار در آلات و آرایه‌ها مورد بررسی و معرفی قرار گرفته است؛ بخش هشتم ناگامودرا نام دارد. در این بخش حالات خاص دست، که از مفاهیم نمادین مار در علم‌الادیان و اسطوره‌شناسی هند استخراج شده و به آداب دینی و تمرکزی راه یافته، معرفی گردیده است.در انتهای کتاب نیز واژه‌نامه‌ای با بیش از پنجاه مدخل ارائه گردیده که درک و فهم مندرجات کتاب را مدد می‌رساند. برای غنی‌تر نمودن کتاب و انتقال بهتر مفاهیم، پژوهشی تصویری صورت گرفته که محصول آن ۴۱ تصویر رنگی و طرح خطی است و از امتیازات خاص این مجموعه محسوب می‌شود.
کتاب مار در هنرهای بودایی و هندویی
فرهنگستان هنر
امیرحسین ذکرگو
