کتاب پیش رو، ارائهای است از دکتر "محمد استعلامی" که در آن به "نقد، و شرح قصاید خاقانی بر اساس تقریرات استاد بدیعالزمان فروزانفر" پرداخته است. مولف در شرح اهمیت این پژوهش، اظهار داشته که این کتاب تمام اشعار خاقانی را کلمه به کلمه توضیح میدهد و هر یک از قصیدهها، تفسیرها و ارجاعات را به موارد مشابهی از زندگی و سرنوشت خاقانی ارتباط داده و مقایسه میکند. پیوند اکثر تفاسیر و مضامین در این اثر، به تفسیر یا موضوعی که در شعر دیگری بیان شده، مشخص گشته است و مولف برای شرح سخنی از خاقانی، مخاطب را به همان تفسیر و مضمون در جای دیگری از دیوان وی رهنمون شده است.
دیوان خاقانی از سنگین ترین و ناآشناترین بخشهای ادبیات فارسی است که شرحهای پراکنده و زیادی که از دیوان او از قرن هشتم تا امروز منتشر شده است، هیچکدام نتوانسته همه پرسشهای موجود جهت درک قصاید وی را پاسخ دهد. تا پیش از این هیچکس پای قصاید خاقانی ننشسته و همچون یک آموزگار، آن را برای مخاطب شرح نداده و ابهامات آن را برطرف نکرده است.
دکتر "محمد استعلامی" در "نقد، و شرح قصاید خاقانی بر اساس تقریرات استاد بدیعالزمان فروزانفر"، حدود بیست درصد مطالب را عینا بر اساس تقریرات استاد تالیف کرده و این بخش، بیشتر به رفع ابهام و تعقید در کلام خاقانی پرداخته است. اما بیش از هشتاد درصد مطالب، حاصل تجربیات دکتر "محمد استعلامی" طی سالها تدریس و پژوهش پیرامون خاقانی بوده و با بهره گرفتن از منابع معتبر، فرهنگ لغتها، یادداشتهای شخصی و دیگر مطالعات ایشان، به رشتهی تحریر درآمده است. این اثر که چیزی بیش از هزار و چهارصد صفحه نقد و تفسیر را شامل میشود، توسط انتشارات زوار به چاپ رسیده است.
کتاب نقد و شرح قصاید خاقانی (2 جلدی)